خلاصة:
بیدل دهلوی نماینده تمام عیار سبک هندی است. وی تصاویر و خیالات شاعرانه سبک هندی را تکامل بخشیده است. بررسی تشبیه در غزلیات او، بسیاری از ابهامات و تصاویر سبک هندی را برای ما آشکار میسازد. پژوهشگران در این مقاله با روش توضیحی- تحلیلی، به شیوه تقسیم بندی بروک رز - که روشی دستوری و زبانشناسی است- به استخراج تشبیهات بیدل پرداخته اند؛ روشی که میتوان به وسیله آن به جهان ذهنی شاعر و دغدغه های فکری او پرداخت و جهانبینی شاعر را مورد مطالعه قرار داد . در این پژوهش ویژگیهای برجسته ساختاری تشبیه های بیدل بر اساس طبقه بندی بروک رز چیست؟ همچنین قلمروهای اساسی تشبیه در غزل بیدل کدام عرصه ها را در بر میگیرد؟ با این روش تحقیقات نشان داد، -بیدل دهلوی بیشتر از تشبیهات اسنادی- تشبیه های ربطی یا اسنادی، که"مشبه" به "مشبه به " اسناد مییابد -و ساختار آن به صورت ربط مستقیم مشبه و مشبه به است-در غزلیاتش بهره برده است و به جرات میتوان این شیوه تشبیه را از برجسته ترین ویژگیهای ساختار تشبیهی او برشمرد. در مقایسه با سایرشاعران سبک هندی، اسلوب معادله و تشبیه های موازی از بسامد پایینتری در دیوان او برخوردار است. پس ازآن، خلق تشبیه های اضافی – فشرده او و ساختن ترکیبات اضافی نو و بدیع بیش از همه در غزلیات او یافت میشود . قلمرو تشبیه های مکانی در دیوان او بسامد بیشتری دارد. در نهایت، بیشترین قلمرو تشبیه در دیوان بیدل تشبیه های مکان و سپس اشیا است.
Bidel Dehlavi is considered as one of the prominent poets of Indian school of poetry in Persian literature. He improved the imageries and poetic imaginations of this linguistic style. Studying the simile in his sonnets reveals many ambiguities and images. In this paper the researchers use the explanatory-analytical method based on Brook-Rose method which is a grammatical and linguistic way and due to this way, they could have found many of Biedel's similes . By this method, we can reach the poet's mental world, intellectual concerns and study the poet's worldview. This essay shows more than any kind of simile, Bidel Dehlavi used the form of copula in his sonnets and this one is the most prominent features of his simile structure. Compared to other poets of this style, equations and parallelism have lower frequency. Then genitives and new compound combinations have the next place in his sonnets. Similes related to places and then objects are also frequent in his poems.
ملخص الجهاز:
پژوهشگران در این مقاله با روش توضیحی- تحلیلی، به شیوة تقسیم بنـدی بروک رُز - که روشی دستوری و زبانشناسی است - به استخراج تشبیهات بیدل پرداخته اند؛ روشی که میتوان به وسیلۀ آن به جهان ذهنی شاعر و دغدغه های فکری او پرداخت و جهانبینی شـاعر را مورد مطالعه قرار داد .
Key words: Bidel-Dehlavi, Indian school of poetry, simile, Brook-Rose -1 PhD student in Persian Language and Literature, Roudehen Branch, Islamic Azad University,Tehran Iran (st.
از آن رو کـه ایـن طبقـه بنـدی در یـافتن ویژگیهای خاصّ تشبیه در متون عرفانی و راهیابی به نحوة نگرش شاعر بـه جهـان روشـی بدیع و راهگشاست ،بررسی ساختار غزلیات بیدل دهلوی را بر اساس این روش - کـه تکیـۀ خود را بر نحوة رابطۀ دستوری میان دو رکن تشبیه قـرار میدهـد - نهـادیم .
میشکافم پرده هستی تو می آیی بـرون نقش نامت بسته ام یعنی معمـای تـوام (بیدل دهلوی، ج ٢، ص ١٠٦٦) ٢- تشبیه های ربطی یا اسنادی ١: -1 Vocation -2 Apposition در این نوع تشبیه «مشبّه » به «مشبّه به » اسـناد مییابـد، بـدون آنکـه ادات یـا وجـه شبهی در میان باشد ساختار آن به صورت ربـط مسـتقیم «مشـبّه »و «مشـبّه بـه » اسـت .
امّا گاهی طرفین تشبیه با تتابع اضافات مقید شـده انـد و گـاهی طرفین با دو تشبیه اضافی هستند که به هم اسناد شده اند ،شـایان ذکـر اسـت ایـن گونـه روش اسنادی مقید از ویژگی سبکی شعر بیدل است .