ملخص الجهاز:
عالمان ناموري چون: ميرزا حسين خليلي, آخوند خراساني, سيد كاظم يزدي, محدث نوري, شيخ عبدالله مازندراني, شربياني, مامقاني, ميرزاي نائيني, طه نجف, سيد احمد كربلايي, آقا ضياء و ده ها فقيه و اصولي ديگر, كرسي درس داشتند و شاگردان بسيار و شمع جمع بودند و طالب علمان, از محضر آنان فقه, اصول و ديگر دانشهاي مورد نياز را مي آموختند و از روش و منش آنان الگو مي گرفتند و پندها و اندرزهاي آن مردان خدا را مشعل راه قرار مي دادند.
19 سيد هبةالله شهرستاني, در خاطرات خود از 32 نفر از شاگردان حوزه درس آخوند ياد مي كند كه در حركتهاي اجتماعي و آشنا كردن مردم و طالب علمان با انديشه هاي سياسي اسلام و دگرگونيهاي روزگار و افقهاي فراروي, در تلاش و تكاپو بوده و با كمك ديگر طالب علمان, اهل انديشه و خردورزان و آگاهان حوزه, از گوناگون شهرها و ديارها, براي گستراندن دامنه مشروطه برنامه ريزي مي كرده اند: (حاج آقا شيرازي, محمدباقر اصفهاني, ميرزا عبدالكريم بادكوبه اي, ميرزا علي هيأت تبريزي, ميرزا رضا ايرواني, سيد عبدالله اصفهاني, ميرزا حسن رشتي, سيد ابوالقاسم كاشاني, اسدالله مامقاني, شريف رشتي, عبدعلي لطفي, مهدي لاهيجي, شيخ اسحاق رستمي, ميرزا علي نقي طباطبائي تهراني, ميرزا حسن رنكويي, آقا محمد محلاتي, شيخ اسماعيل محلاتي, مهدي الآخوند, شيخ جواد جواهري, سيد محمد بحرالعلوم, سيد محمدعلي حبل المتين كاشاني, سيد محمد امام جمعه, شيخ موسي نوري, محمدتقي حاج خليل, ميرزاي نائيني, محمدرضا بيشبين, سعيد كمال الدين, سيد احمد صافي, عبدالكريم جزائري, شيخ هادي كاشف, شيخ حسين اصفهاني, سيد مسلم زوين)20 بيش تر اينان, در حوزه نجف, شمع جمع بودند و شناخته شده براي طالب علمان و اهل قلم و بيان و ياري گر خيزش بزرگ مردمي مشروطه, با بيان و قلم.