خلاصة:
نشانه‌شناسی به بررسی نشانههایی میپردازد که در زبان و همچنین آثار ادبی به کار گرفته شدهاند. مادۀ اصلی ادبیات، زبان است و زبان ساختاری یکپارچه از نشانههاست. شاعر یا نویسنده به حکم اینکه از زبان برای بیان اندیشه خود کمک می‌گیرد، با نشانههای زبانی سر و کار دارد. مقالۀ حاضر با شیوۀ تحلیلی- توصیفی سعی دارد نشانه‌شناسی عناصر عرفانی و اسطوره‌ای را در منظومۀ عرفانی منطق‌الطیر بررسی کند. بررسی حاضر به این نتیجه دست یافته است که عطار در منظومۀ خود، از پرندگان به عنوان نشانه‌ها و عناصری عرفانی و اسطوره‌ای برای بیان مفاهیم سلوک عرفان استفاده کرده‌است. مهمترین این نشانه‌ها سیمرغ است که به عنوان پرندهای اساطیری، در منظومۀ منطق‌الطیر به عنوان عنصری نمادین و نشانه‌ای اسطوره‌ای در مفهوم حقیقت وجودی به کار رفته که هر سالک پس از طی مراحل سلوک عرفانی به آن دست مییابد. همچنین دیگر پرندگان نشانههایی برای طیف راهبران راه عرفان هستند که در متن مقالۀ حاضر به تفصیل دربارۀ آنها بحث شدهاست.
The semiology considers the study of signs, which are used
in language and literary works. The main tool of literature is
language and the language is the united set of signs. The poet or
writer deals with the language signs because of his usage of the
language. This article tries to explore the semiology of
mystique and mythological elements in Manṭiq-uṭ-Ṭayr by the
analytical-descriptive method. The present research has
concluded that Aṭṭār has used the birds as signs and mystique
and mythological elements to express the concepts of mystique.
The main important element is simorgh, which is used for “The
truth of the Essence of God”. Also, other birds are signs of the
class of mystics.
ملخص الجهاز:
بررسی حاضر به این نتیجه دست یافته است که عطار در منظومۀ خود، از پرندگان به عنوان نشانه‌ها و عناصری عرفانی و اسطوره‌ای برای بیان مفاهیم سلوک عرفان استفاده کرده‌است.
مولوی در دو بیت زیر از معشوق خود با نشانه زبانی عروسی یاد می‌کند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} فریدالدین عطار نیشابوری شاعر و عارف قرن ششم هجری، از بزرگان شعر فارسی و از شاعران عارف در ادبیات ایران است.
هدهد در داستان منطق الطیر به عنوان عنصری عرفانی، نشانه‌ای ادبی است برای مدلول راهنما و رهبر که سایر پرندگان را راهنمایی می‌کند تا قدم در راه بگذراند و همراه او به مقام سیمرغ برسند.
نشانه ادبی طوطی در منطق الطیر چنین توصیف شده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} چنانکه می‌توان دید عطار از نشانه رنگ سبز و ارتباط آن با خضر پیامبر برای شکل دادن به نشانه ادبی طوطی در اینجا بهره می‌گیرد.
3-6- بط بط در داستان منطق الطیر خود را اینگونه معرفی می‌کند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بنابراین نشانه ادبی بط در داستان که عطار از عنصر آب برای انتساب ویژگی پاک بودن به آن استفاده کرده، «رمز زاهدانی است که همواره در پی شستشوی جامه و پاک نگه داشتن آن‌اند، چندان که به نوعی بیماری روحی وسواس مبتلا می‌شوند» (همان: 177).
همای دچار غروری کاذب است و خود را چنین توصیف می‌کند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} عطار نشانه ادبی همای را برای دلالت بر آن دسته از انسان‌های راه سلوک بر می‌گزیند که «دریافت و ادراک صحیحی از عزلت طلبی و دوری از خلق ندارند.
(
, 
, 
)
