خلاصة:
ادبیات اقلیمی که به شاخصه‌های جغرافیای طبیعی و انسانی منطقه خاص نویسنده یا شاعر تکیه می‌کند، در ادبیات فارسی و عربی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. آثار صادق چوبک در حوزه مکتب جنوب و مارون عبود نیز در لبنان، از دیدگاه ادبیات اقلیمی شایان بررسی هستند. در این پژوهش، ضمن ارائه تعریفی اجمالی از ادبیات اقلیمی و پرداختن به پیشینه و جایگاه آن در دو ادب فارسی و عربی، با تکیه‌بر روش تحلیل محتوای کیفی، شاخصه‌های ادبیات اقلیمی در رمان «تنگسیر» و «فارس‌‌آغا» را بررسی و تحلیل می‌کنیم. پس از بررسی و تحلیل دو اثر مذکور، درنهایت به این نتیجه رسیدیم که هم‌زیستی دو نویسنده با مردم منطقه خاص و تأسی از محیط زندگی آنان، در ارائه تصویری معتنابه از عناصر طبیعی و انسانی منطقه مذکور مؤثر بوده است. هر دو نویسنده در ورای عناصر اقلیمی، به دنبال دفاع از طبقه ستم‌کش، نقد سیاست‌‌های اقتصادی حاکم بر جامعه و تکیه‌بر آداب‌ورسوم اصیل و بومی است که در تقابل با دنیای جدید در معرض انقراض هستند.
ملخص الجهاز:
وي نويسنده برجسته اي است که ادبيات اقليمي را در رمان «فارس آغا» به مرتبه والايي رسانيد و به دليل همزيستي با مردم و محيط منطقه جبيل ، به وصف و تعلق آن منطقه وفادار بوده اسـت (نـک : خاقـاني و نجفي، ١٣٩٣: ٢٦) اين پژوهش با اتخاذ رويکرد تطبيقـي بـه بررسـي و تحليـل رمان هـاي «تنگسـير» و «فارس آغا» از ديدگاه ادبيات اقليمي ميپردازد تا ضـمن تبيـين وجـوه اشـتراک و افتـراق کاربست شاخصه هاي ادبيات اقليمـي در آثـار مـذکور، هـدف دو نويسـنده از بـه کارگيري شاخصه هاي جغرافياي طبيعي، انساني، عناصر فرهنگي، بومي و اجتماعي را نيز بـه منصـه ظهور برساند.
» (شيري، ١٣٨٢: ١٨١) درحاليکـه «شـيري» از هفـت مکتـب آذربايجـان ، اصـفهان ، خراسان ، جنوب ، شمال ، غرب و مرکز ياد ميکند (همان : ١٤٨) داستان هاي زيادي در تاريخ ادبيات عربي به چشـم ميخـورد کـه وصـف دهقانـان و فضاي روستا را به زبان محلـي در دسـتور کـار قـرار داده اسـت (فـاخوري، ٢٠٠٥: ٢٣٠) و نويسندگان معاصر عرب نيز پرداختن به ادبيات اقليمـي را در برهـه زمـاني بعـد از جنـگ جهاني به آثارشان راه دادند.
رمان تنگسير بر پايه جهان بيني رئاليستي بنانهاده شده است و به لحاظ ويژگيهاي نثري، آن را زيباترين اثر چوبک دانسته اند (نک : ميرعابديني، ١٣٨٦: ٣٢٦) چوبک در اين اثر به تمامي جنبه هاي ادبيات اقليمي جنوب نظر داشته اسـت و تمـامي ايـن موارد را در قالب واژگان ، فرهنگ عامه ، آداب ورسوم ، شاخصه هاي جغرافيـايي بـه نمـايش گذاشته است .
(
, 
, 
)
