خلاصة:
آیات 172 و 173 اعراف مشهور به آیات میثاق از پیچیدهترین آیات قرآنی بهلحاظ تفسیری است. یکی از مباحث اصلی در تفسیر این آیات بحث موطن اخذ میثاق است؛ به این معنا که، این میثاق الهی که مفاد آن ربوبیّت الهی و عبودیّت انسان است در کجا بسته شده و صحنهای که پرسش «ا لست بر بّکم» و پاسخ «بلی» در آن رخ نموده در کجاست؟ مفسران از دیرباز نظرهای متفاوتی درباره موطن اخذ میثاق در این آیات ابراز داشتهاند؛ از جمله علامه طباطبایی عالم ملکوت را موطن اخذ میثاق میداند اما آیتالله جوادیآملی این نظر را نقد و ردّ نموده و موطن فطرت را موطن اخذ میثاق دانسته است. این مقاله در پی آن است که، پس از تقریر نظر این دو مفسر، نشان دهد: قول ملکوتیبودن اخذ میثاق با مبانی قرآنی و برهانی سازگارترست و دیگر آنکه تمام مواطنی که برای اخذ میثاق از سوی مفسّران صورتبندی شده است به دو موطن ملک و ملکوت قابل ارجاع است.
Verses 172 and 173 of the Chapter Aaraf -known as the verses of the Covenant- are among the most complex verses of the Quran in terms of interpretation. One of the main issues in the interpretation of these verses is the whereabouts of the Covenant. In other words, where has this divine covenant, the contents of which are the divine lordship and the servitude of man, taken place? and where is the scene in which the question of "ألست بربکم= Am I not your Lord" and the answer "Yes" has occurred? The commentators have long expressed different views about the location/place of the Covenant in these verses; For example, Allameh Tabatabai considers the heavenly kingdom as the place of the Covenant, but Ayatollah Javadi Amoli has criticized and rejected this view and considered innate nature [Fitrat] as the place of the Covenant. This article seeks to show, after interpreting the views of these two commentators, that the account that subscribes to the heavenly kingdom as the whereabouts of the covenant is more compatible with the Qurchr('39')anic and theosophical principles, and that all other locations formulated by the commentators, can be finally referred to the two celestial and terrestrial worlds.
ملخص الجهاز:
يکي از مباحث اصلي در تفسير اين آيات بحث موطن أخذ ميثاق است؛ به اين معنا که، اين ميثاق الهي که مفاد آن ربوبيّت الهي و عبوديّت انسان است در کجا بسته شده و صحنهاي که پرسش «أ لَسْتُ بِرَ بِّكُمْ» و پاسخ «بَلي» در آن رخ نموده در کجاست؟ مفسران از ديرباز نظرهاي متفاوتي درباره موطن أخذ ميثاق در اين آيات ابراز داشتهاند؛ از جمله علامه طباطبايي عالم ملکوت را موطن أخذ ميثاق ميداند اما آيتالله جواديآملي اين نظر را نقد و ردّ نموده و موطن فطرت را موطن أخذ ميثاق دانسته است.
پاسخ: اگر بپذيريم که صورت ظاهري اخذ ميثاق ملکوتي همان ارسال رسل و مفطور بودن انسان به فطرت الهي است، اين اشکال وارد نخواهد بود؛ با اين توضيح که آن حجّت امري در موطن ملکوت به صورت خلقي نيز، به شکل همعنان، موردنظر بوده است و مفروض گرفته شده است.