خلاصة:
مهرها همواره در طی دورههای مختلف تاریخی مورد توجه جامعه بشری بوده است. این اشیا نشاندهنده هویت افراد
مختلف بوده که به این وسیله فرمان خود را تایید میکردهاند. نوشتههای مهر علاوه بر زیبایی ظاهری جنبههای مختلف
تفکر اجتماعی, فرهنگی و سیاسی افراد را بیان میکنند. در دوره قاجار داشتن مهر مورد توجه کلیه اقشار جامعه قرار گرفت
و کلیه افراد از شاهان و شاهزادگان گرفته تا کشاورزان صاحب مهر شده بودند. زنان قشری از جامعه قاجار بودند که با
توجه به شرایط اجتماعی آن دوره مهرهای زیادی از آنان معرفی نشده است. این پژوهش با هدف معرفی نوشتههای
مهرهای زنان به جهت شناسایی هویت و جایگاه اجتماعی و نیز باورهای مذهبی و سیاسی آنان مورد بررسی و تحلیل قرار
گرفته است. برای رسیدن به پاسخ این پرسشها از روش تاریخی و توصیفی تحلیلی بهره گرفته شدهاست. اطلاعات و
دادههای مورد نیاز این تحقیق از طریق میدانی و کتابخانهای گردآوری شدهاست. در این پژوهش روش تجزیه و تحلیل
دادهها نیز کیفی است. نتایج تحقیق نشان میدهد که زنان این عهد با توجه به جایگاه و مقام اجتماعی خود از مهرها با
مضمونهای مختلفی استفاده میکردند و سجع (نوشته) مهر نشان دهندهی شخصیت مذهبی و جایگاه اجتماعی نان بوده
The seals have always been the focus of human society during various historical periods. These
objects represent the identities of the various people who have thus endorsed their command. In
addition to the aesthetic beauty, seal's writings express various aspects of one's social, cultural,
and political thinking. The pre-Islamic motifs in Iran have been pictured. In the Islamic period,
these motifs were replaced because of the change in religion and the type of ideology, and the
inscription was engraved on the seals.
During the Qajar period, seals were considered by all segments of society, and everyone from
kings and princes to farmers had seals. The women were from the Qajar community, and due to
the social conditions of that period, not many seals were introduced. The lack of attention to
women during various historical periods of Iran has led to a lack of study of the dimensions of
their cultural, political, economic and social personalities.
The purpose of this study was to analyze the writings of women seals to identify their social
status and their religious and political beliefs. Historical and descriptive analytical methods have
been used to answer these questions. The information and data required for this research were
collected through field and library research. In this study, data analysis method is qualitative.
The results of the research show that women of this covenant used seals with different themes
depending on their social status and position and writing of the seal represented their religious
personality and social status.
ملخص الجهاز:
نتايج تحقيق نشان مي دهد که زنان اين عهد با توجه به جايگاه و مقام اجتماعي خود از مهرها با مضمون هاي مختلفي استفاده مي کردند و سجع (نوشته ) مهر نشان دهنده ي شخصيت مذهبي و جايگاه اجتماعي آنان بوده است .
٢- پيشينه پژوهش کتاب ، پايان نامه و مقالات زيادي درباره مهرهاي قاجار نوشته شده است ، که مهرها را از جنبه هاي مختلف ترکيب بندي خطوط و نحوه کار حکاکي مهر و افراد صاحب مهر بررسي کرده اند، اما به بررسي مهرهاي زنان در دوره قاجار نپرداخته اند.
مضمون نامه هاي مهدعليا به ناصرالدين شاه يا ساير درباريان ، بيشتر شفاعت و پيگير کار اطرافيان ، رسيدگي به امور مالي يا حل اختلافات خانوادگي است (نوايي،١٣٧٢: ٧٢) نفوذ زنان درباري روي سلاطين و امراي کشوري به حدي در اعمال و تصميمات آنان مؤثر بود که همواره سايه آنان در پشت بسياري از حوادث تاريخي ادوار مختلف اين کشور، علي الخصوص دوران قاجار قابل رويت است (کسري،٥:١٣٨٧).
(به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير ٩- مهري با سجع : نوگل باغ حيا کشمش خانم ١٢٦٢ (نگارنده ، مجموعه خصوصي ويسي) ب - مهر با سجع اسم به همراه القاب و يا نسب اين نوع مهرها بيشتر در فرم هاي معمول چهارگوش ، بيضي، (تصوير٩ تا١١) و نيز در مواردي محدود پنج گوش و چهارگوش تاج دار نيز هستند.
The lack of attention to women during various historical periods of Iran has led to a lack of study of the dimensions of their cultural, political, economic and social personalities.