خلاصة:
هویت مسئلهای پیچیده، چندبعدی و متکثر است و عناصر و عوامل مختلفی در ساخت و شکلدهی به آن نقش دارند. در فرایند شکلگیری هویت فردی دو عمل انجام میشود: شناخت خود و شناساندن خود به دیگران؛ این دو عمل باعث تمایز فرد از دیگران، تفاوتگذاری و دگرگونهسازی میشود. یکی از این عناصر دین است و هدف این پژوهش بررسی نقش و جایگاه دین در هویت فردی ایرانیان است. روش تحقیق روش پیمایش و جامعه آماری شامل افراد بالای 16 سال مراکز استانی کشور است. حجم نمونه برابر با 1300 نمونه است که با روش نمونهگیری چندمرحلهای و به صورت تصادفی سیستماتیک از مراکز استانهای تهران، آذربایجانشرقی، خوزستان، گیلان، فارس، کردستان و خراسان رضوی انتخاب شدهاند. یافتههای به دست آمده نشان میدهد که دین در کنار عوامل مختلف جایگاه مهم و منحصر به فردی در هویت فردی ایرانیان دارد. بهطوری این عنصر افزون بر اینکه خود به صورت مستقیم نقش محوری در ساخت هویت فردی دارد از طریق دو چرخه بر هسته مرکزی هویت فردی یعنی تمایزیافتگی تأثیر میگذارد. در چرخه اول بعد دینی با تأثیرپذیری از بعد ملی به صورت مستقیم و از طریق تعامل با بعد قومی بر تمایزیافتگی تأثیر میگذارد. در چرخه دوم که از متغیر فضای مجازی آغاز میشود، این متغیر با تغییر و تحول نقش رسانههای جمعی بر بعد دینی تأثیر میگذارد. در ادامه بعد دینی بهطور مستقیم و به صورت غیرمستقیم در تعامل با بعد قومی بر تمایزیافتگی فردی اثر گذاشته و آن را تحت تأثیر قرار میدهد.
The purpose of this study is to investigate relationship between religious dimension of personal identity and differentiation. The identity is complex, multidimensional and multiplicative, and various elements and factors contribute to its formation and formulation. In the process of the formation of personal identity, two actions are performed: self-cognition and self-identification; these two acts make individuals differentiate and transform. One of these elements is religion. The research method is survey and the statistical population includes people over 16 years old in the centers province of Iran. Sample size is 1300 samples that selected by systematic random sampling from Tehran, East Azerbaijan, Khuzestan, Gilan, Fars, Kurdistan and Khorasan Razavi provinces. Findings show that religion not only has an important and unique position in Iranian personal identity, but also it is involved directly in the development of personal identity; this element affects the central core of personal identity through two cycles. In the first cycle, the religious dimension is directly influenced by the national dimension, and it affects differentiation through interaction with the ethnic dimension. In the second cycle that begins with the cyberspace variable, this variable affects the religious dimension by changing and transforming the mass media. In the following, the religious dimension directly and indirectly interacts with the ethnic dimension and affects differentiation.
ملخص الجهاز:
بر اين اسـاس در پـژوهش حاضـر تـلاش شـده است نقش و جايگاه دين در هويت فردي ايرانيان بررسي شود؛ اينکه آيا بين گروه هاي سني ، جنسي و قومي تفاوتي در خصوص نقش دين در هويت فردي وجود دارد؟ تکنولوژي هاي ارتباطي جديـد به ويژه شبکه هاي اجتماعي مجازي چه تأثيري بر اين نقـش و اهميـت آن در هويـت فـردي داشـته است ؟ در اين تحقيق تلاش شده است به اين پرسش ها پاسخ داده شود.
جدول ٢: ميزان توافق پاسخ گويان نسبت به ابعاد هويت فردي (رجوع شود به تصویر صفحه) براساس نتايج به دست آمده عوامل اهميت سرزمين قومي ، کمـال گرايي و اهميـت ارزش هـاي سنتي داراي بيشترين مقدار ميانگين هستند و عوامـل اسـتفاده از ارتباطـات جمعـي ، ملـيگرايـي ، اهميت جامعه قومي ، اهميت مناسک ملي ، ديـن ، تمايزيـافتگي عـاطفي ، نقـش فضـاي مجـازي ، تمايزيافتگي فردي و ايران گرايي در رتبه هاي بعدي قرار دارند.
جدول ۴: ميانگين بعد ديني هويت فردي در بين اقوام (رجوع شود به تصویر صفحه) نتايج تحليل واريـانس نيـز نشـان مـي دهـد کـه تفـاوت مشـاهده شـده در بـين اقـوام معنـادار (>p) است .
جدول ١٢: روابط غيرمستقيم متغيرها در مدل (رجوع شود به تصویر صفحه) بررسي روابط غيرمستقيم بين متغيرهاي چرخه رسـانه هاي جمعـي نشـان مـي دهـد کـه رابطـه غيرمسـتقيم بعـد دينـي بـا تمايزيـافتگي (>p؛ ٠٫١۶٢- = β) و بعـد قـومي (>p؛ ٠٫١٩۶- = β) با تمايزيافتگي فردي و همچنين رابطه رسانه هاي جمعي با بعـد دينـي (>p؛ ٠٫٣٩١- = β) معنادار است .
Pederson, M, (2000), The relation of spiritual self- identity to religious orientation and attitudes, Journal of Psychology & Technology, v 128, p.