خلاصة:
اهمیت نگاه انتقادی به منابع اولیه در تاریخ و سیره‌نگاری و پرداختن به ضعف‌ها و قوت‌های آن با توجه به ارجاعات پژوهشی، ضروری به نظر می‌رسد. بازتاب نگارش سیره پیامبر (ص) در تتبعات تاریخی، با عنایت به ارتباط آن در خط مشی و بینش اعتقادی مخاطبان، به‌مراتب مهم‌تر از نقل تاریخ در بخش‌های دیگر آن است. این مقاله با تتبع در منابع تاریخی به شیوه تحلیلی و توصیفی به چرایی گزارش‌نشدن رخداد مباهله در آثار برخی سیره‌نویسان متقدم و نیز اختلاف‌های گزارش ابن‌هشام با سایر مورخان در رخداد مباهله پرداخته است. به نظر می‌رسد علل اختلاف در سال وقوع مباهله، ادعای سکوت پیامبر (ص) در پاسخ به پرسش‌های نمایندگان نجران، حذف نام اهل بیت (ع) و نقل ناتمام اصل رخداد در سیره ابن‌هشام، ناظر به احتمالاتی چون فقدان استماع سیره‌نویسان از رخداد، تأثیر حکومت وقت در نگارش سیره، جهت‌گیری‌های مذهبی و کلامی در نقل روایت باشد.
The importance of a critical look at the primary sources in history and biography and addressing its strengths and weaknesses with regard to research references seems necessary. The reflection of the biographies of the Prophet (PBUH) on the historical studies, considering its relation to the policy and beliefs of the audience, is far more important than the narration of history in other parts of it. This article, studying historical sources in an analytical and descriptive manner, has sought to find and explain the reason why of not reporting the event of Mubahalah in the works of some early biographers as well as the discrepancies between Ibn Hamsham and other historians` reports of Mubahalah. It seems that the causes of discrepancy in the year that Mubahalah took place may be counted as: the claim of the Prophet's silence in answering the questions of the representatives of Najran, the deletion of the name of Ahl al-Bayt (AS); and incomplete report of that very event in Ibn Hisham's biography may be caused by lack of biographers` attention, the influence of rulers of the time on recording the events, and religious and theological orientations in narration.
ملخص الجهاز:
سال ششم، شماره یازدهم، بهار و تابستان 1399، ص176-202 رهیافت تاریخی بر چرایی تفاوت گزارش سیره‌نویسان نخستین: بررسی رخداد مباهله در سیره ابن‌هشام 1 زهرا رضازاده عسگری 2 محمد نصیری* نرگس ترادیون* 82 [تاریخ دریافت: 25/10/1398؛ تاریخ پذیرش: 05/12/1398] چکیده اهمیت نگاه انتقادی به منابع اولیه در تاریخ و سیره‌نگاری و پرداختن به ضعف‌ها و قوت‌های آن با توجه به ارجاعات پژوهشی، ضروری به نظر می‌رسد.
به نظر می‌رسد علل اختلاف در سال وقوع مباهله، ادعای سکوت پیامبر (ص) در پاسخ به پرسش‌های نمایندگان نجران، حذف نام اهل بیت (ع) و نقل ناتمام اصل رخداد در سیره ابن‌هشام، ناظر به احتمالاتی چون فقدان استماع سیره‌نویسان از رخداد، تأثیر حکومت وقت در نگارش سیره، جهت‌گیری‌های مذهبی و کلامی در نقل روایت باشد.
شاید یکی از علل اشاره‌نکردن واقدی به مباهله، همین نزدیکی به دستگاه عباسیان باشد، چراکه واقدی علاوه بر تمرکز بر غزوات پیامبر، در مغازی خویش حوزه تحقیقی خود را معطوف به سیره پیامبر پس از هجرت کرده و اخبار و احادیث را با توجه به جزئیات در منابع شفاهی و کتبی همراه با شأن نزول گرد آورده، لیکن از رخداد مباهله در مغازی او سخنی به میان نیامده، در حالی که در گزارش‌های ابن‌سعد به عنوان شاگرد و کاتب، با دو روایت از علی بن محمد قرشی و هوذة بن خلیفه از عوف ثبت شده است.
Al-Muntaẓam fī tārīkh al-umam wa al-mulūk, Ed. Muḥammad Abd al-Qādir Aṭā wa Muṣtafā Abd al-Qādir Aṭā, Beirut: Dār al-kutub al-Ilmiyyah.
(
, 
, 
)
