خلاصة:
مهم ترین نکاتی که در تعریف توسعه فرهنگی باید مد نظر داشت عبارت است از: اولاً باید توسعه فرهنگی را یک مقولة ارزشی به شمار بیاوریم، ثانیاً باید آن را جریانی چند بعدی و پیچیده بدانیم و ثالثا در بررسی موضوع توسعه فرهنگی و پرداختن موانع آن در ایران، به سه پارادایم ایرانی, اسلامی و غربی، باید به گونه ای عمل نمود که علاوه بر حفظ ذخایر فرهنگ غنی ایران و اسلام، از غافله مدرنیته عقب نمایم. اساساً فرهنگ یکی از مهم ترین عوامل تحقق توسعه است، و از این رو، توسعة فرهنگی، هم یکی از پیش شرط های بنیادی تحقق توسعه و هم یکی از آرمان های بنیادی توسعه در هر جامعه است؛ از همین رو بیشتر صاحب نظران توسعه، از جمله کارگزاران و مسئولان سازمان ملل متحد، تأکید خاصی بر توسعه فرهنگ به عنوان یکی از مهمترین عوامل تحقق توسعه دارند. در این مقاله ضمن تعریف و ویژگی های فرهنگ به تعاریف توسعه و مفهوم توسعه فرهنگی پرداخته شده و جهت تبیین چارچوب نظری باتوجه به اینکه ساختارهای فرهنگی الویت بر دیگر ساختارهای توسعه دارد نظریات مربوطه لحاظ گردیده است و نیز تقابل سنت و توسعه فرهنگ و همچنین علل توسعه نیافتگی فرهنگی در کشور مورد بررسی قرار گرفته است و در ادامه به تنش میان توسعه به عنوان عنصر تغییر در جامعه، و فرهنگ به عنوان عنصر مقاومت در جامعه، پرداخته شده و نگارنده به چگونگی تغییر فرهنگ در جامعه نگاهی تخصصی داشته است.
The most important points to consider in the definition of cultural development are: first, we must consider cultural development as a valuable category, second, we must consider it as a multidimensional and complex process, and third, in examining the issue of cultural development and addressing its barriers. Iran, to the three paradigms of Iran, Islam and the West, must act in such a way that, in addition to preserving the reserves of the rich culture of Iran and Islam, I ignore the neglect of modernity. Basically, culture is one of the most important factors in the realization of development, and therefore, cultural development is one of the basic preconditions for the realization of development and one of the fundamental ideals of development in any society; Therefore, most development experts, including UN agents and officials, place special emphasis on the development of culture as one of the most important factors in the realization of development. In this article, while defining and the characteristics of culture, the definitions of development and the concept of cultural development are discussed. Cultural underdevelopment in the country has been studied and then the tension between development as an element of change in society, and culture as an element of resistance in society, and the author has a specialized view on how to change culture in society.
ملخص الجهاز:
به اين ترتيب در آغاز قرن جديد، توسعه ديگر مفهومي فقط اقتصادی ندارد، بلكه نگاه‌ها بيش از همه به زمينه‌های فرهنگي, اجتماعي كه توسعه در آن تحقق يافته و نيز شرايطي كه به آن فرهنگ خاص مربوط مي شود معطوف شده است و به طور كلي، فرهنگ و هنر بنيان جامعه را پي ريزی مي كند و هر جامعه‌ای هر قدر هم كه نوپا باشد، دوام و بقای آن مبتني بر اصول فرهنگي است كه هويت جامعه و افراد آن را مي سازد.
تعريف و ويژگي‌های فرهنگ فرهنگ عنصری است كه شامل همه كنش‌ها و واكنش‌های فرد و محيط پيرامون او با بعد زيرين زندگي گروه‌های اجتماعي مي شود، يعني مجموعه روش‌ها و شرايط زيست يك جامعه براساس بنياد مشتركي از سنت‌ها و دانش و نيز اشكال مختلف بيان جايگاه فرد در درون جامعه، به هم پيوند خورده است و تنها با دخالت عوامل فرهنگي در راه حل‌های انتخاب شده برای توسعه مي توان به طور كامل نيازها و خواست‌های گروه‌های اجتماعي و ملت‌ها را بر آورده ساخت.
3- كشورهاي شرقي بشدت تحت تاثير فرهنگ غرب قرار گرفته و سلطه تفكر و فرهنگ غرب را در موانع توسعه فرهنگي در ايران زوايايي زندگي مدرن وشهري امروز در كشورهاي جهان سوم مي توان ديد كه ايران نيز از اين قاعده مستثنا نيست و يكي از نشانه‌هاي بارز آن رشد آموزش مخصوصا در حوزه علوم انساني كه يكي از شاخص‌هاي توسعه فرهنگي محسوب مي شود است.
اين فاصله زمينه‌هاي تعارض‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي را فراهم مي كند (آزاد ارمكي، 1379: 36) در واقع در برنامه ريزي‌هاي انجام شده در 5 دوره تا كنون محور توجه به ساختارهاي موانع توسعه فرهنگي در ايران، اقتصادي بوده است.
(
, 
, 
)
