خلاصة:
مقاله حاضر با هدف بررسی معیارهای تمایز قتل از دیدگاه مذاهب خمسه ، به روش توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده است روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است، نظر فقیهان مذاهب پنج گانه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن، تقسیماتی که برای هر یک ارائه کرده اند مطالعه شده و سپس مورد مقایسه و تطبیق قرار گرفته است. مذاهب پنج گانه فقهی مشهور (امامیه ، شافعی، حنفیه ، مالکیه و حنبلیه) در مساله قتل و انواع آن بر اساس ملاکهایی که برای هر نوع در نظر گرفتهاند، علیرغم اشتراکاتی که دارند در برخی موارد دچار اختلاف نظر نیز میباشند. در این مقاله ابتدا نظر مشهور یا اجماع فقیهان امامیه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن تقسیماتی که برای هر یک ارائه کرده اند بیان شده و سپس دیدگاه فقیهان هر یک از مذاهب چهارگانه اهل سنت درباره آن ملاکها درنظرگرفته شده و وجه تمایز آن مورد بررسی قرار گرفته است چون بر اساس ملاک تمایز نوع قتل تعیین می شود و مسئولیت کیفری هر کدام مشخص می گردد .
The present article has been done by descriptive-analytical method with the aim of examining the criteria for distinguishing murder from the perspective of Khamseh religions. It is a method of collecting library information. The jurists of the five religions comment on the criteria, forms and instances of intentional, quasi-intentional and erroneous murder. Consequently, the divisions they provide for each are studied and then compared and compared. The five well-known jurisprudential religions (Imamiyya, Shafi'i, Hanafi, Malikiyah, and Hanbaliyah) disagree on the issue of murder and its types based on the criteria set for each type, despite their commonalities. To be. In this article, first the famous opinion or consensus of Imami jurists about the criteria and forms of intentional, quasi-intentional and erroneous murder and consequently the divisions they have provided for each and then the views of the jurists of each of the four Sunni religions about Those criteria have been considered and its distinction has been examined, because the type of murder is determined based on the distinction criterion, and the criminal responsibility of each is determined.
ملخص الجهاز:
در این مقاله ابتدا نظر مشهور یا اجماع فقیهان امامیه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن تقسیماتی که برای هر یک ارائه کرده اند بیان شده و سپس دیدگاه فقیهان هر یک از مذاهب چهارگانه اهل سنت درباره آن ملاکها درنظرگرفته شده و وجه تمایز آن مورد بررسی قرار گرفته است چون بر اساس ملاک تمایز نوع قتل تعیین می شود و مسئولیت کیفری هر کدام مشخص می گردد .
ازآنجایی که در دین مقدس اسلام قتل جرم بسیار بزرگی است و عمد و غیرعمد بودن در مجازات آن تاثیر تعیین کننده دارد و همچنین با توجه به اهمیت عدم مجازات بیگناه و جلوگیری از پایمال شدن حق انسان ها در دین اسلام و نیز به دلیل اینکه حقوق و قوانین کشور جمهوری اسلامی ایران از فقه سرچشمه میگیرد ، بنابراین بررسی معیارهای تشخیص قتل عمد از غیرعمد مساله ای بسیار مهم و قابل بررسی است و ضرورت دارد تا در این مورد پژوهش های جامعی انجام شود و تطبیق نظر فقهای امامیه در معیارهای قتل با نظرات فقهای اربعه ضروری می باشد.
ملاک و معیار آنها در این تقسیم بندی تعبد به نصوص آیات قرآن است که فقط این دو قسم و احکامش را بیان کرده است که افزودن قسم دیگری بر نص قرآن را نمی پذیرند (حلی ، ابن ادریس ، ج ٣، ٣٢١) فقهای مالکی تنها یک مورد از قتل را در حکم قتل شبه عمد می شمرند و آن زمانی است که پدر، پسرش را به قتل برساند (زحیلی، ١٤٠٩ ، ٣١٥).