خلاصة:
این پژوهش قصد دارد مسجد جامع اصفهان را که در محله تار یخی دردشت قرار دارد، از جهت تاثیر و تاثرات متقابل با مخاطبان آن مورد بررسی قرار دهد. نتایج این پژوهش میتواند در تدوین اصول طراحی مساجد معاصر موثر واقع گردد. روش مورد استفاده در پژوهش کتابخانه ای است. ساختار هندسی حیاط و بدنه ها و اجزاء در برگیرنده آن واجد ویژگی های کالبدی خاص هستند که مخاطبان در آن احساس آرامش می نمایند. نوع تزیینات جداره ها، مقرنس های درشتتر در سقف و ارتفاع اندک آن، باعث تاثیرات روانشناسانه در رفتار مخاطبان در این مسجد شده است. نیمه شمالی مسجد به دلیل دوری از مرکز توجه، افراد بیشتری را در خود جای داده است و مکانهای نشستن رو به جداره های حیاط به دلیل ایجاد تماس چشمی محدودتر با اطراف، افراد بیشتری را به خود جذب میکند. همچنین سکوی آجری رو ی حوض ضمن لطمه نزدن به قداست مسجد، مکان مناسبی را برای سرگرم کردن کودکان میباشد. مسجد جامع اصفهان از گذشته تا کنون مورد استقبال استفاده کنندگان بسیاری برای فعالیتهای عبادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قرارگرفته است و در عصر حاضر بازدید از آن به عنوان یک بنای با ارزش تار یخی افراد ز یادی را به خود جذب میکند. مخاطب برای رسیدن به مسجد از بازار که دارای تاق های ممتد است و یا از میدان امام علی (ع) که جداره هایی با طاقهای همشکل و یکنواخت دارد عبور کرده است. همچنین مناره ها و ایوانهای رفیع میدان موجب اختالط خط زمین و آسمان میشود. همچنین تزیینات پرکار و متنوع خود بسیار مورد توجه است. بخش هایی از سکوهای نماز میانه حیاط که رو به به دلیل ایجاد تماس چشمی محدودتر و در نتیجه خلوت جداره ها هستند احتماال بیشتر مورد استقبال بسیاری از افراد به ویژه زنان قرار میگیرد.
ملخص الجهاز:
مسجد جامع اصفهان از گذشته تاکنون مورد استقبال استفادهکنندگان بسیاری برای فعالیتهای عبادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قرارگرفته است و در عصر حاضر بازدید از آن بهعنوان یک بنای با ارزش تاریخی افراد زیادی را به خود جذب میکند.
) مفهوم فضای مطلق با نگرش واقعگرایانه از دوره رنسانس گسترش یافت اما قبل از آن ذرهگرایان 12 معتقد بودند که اتمها از نظر هندسی تفکیکناپذیر و میان آنها فضای تهی قرار دارد و فضا همچون خلأ بینهایتی است که اتمها در آن حرکت میکنند (راسل، 1373.
) با توجه به اینکه فضای مطلق افلاطونی نیز برای انسان بهجز در حضور اشیا غیرقابل درک است ازاینرو میتوان مفهوم فضای نسبی را به دو صورت تفسیر کرد؛ دیدگاه نخست بیان میکند که فضای نسبی بخشی از فضای مطلق است که در حضور اشیا قابل درک میشود و از نظر دیدگاه دوم، فضای نسبی از روابط میان اشیا به وجود میآید و قبل از آن وجود ندارد.
مقایسه نمونههای نقش برجستههای آجری موجود در مسجد جامع اصفهان: مهرهای گچی که در فاصله بین آجرها ساخته شده در ایوان شمالی نسبت به ایوانهای دیگر متفاوت است.
با توجه به مطالب مطرح شده در فوق در زمینه طاقهای موجود در معماری میتوان طاقهای مسجد جامع را نیز براساس آنها تقسیمبندی نمود.
نتیجهگیری در طراحی مسجد جامع اصفهان وجود حیاط مرکزی و چیدمان فضاها دورتادور حیاط، حوض و تلفیق بدنه ساختمان با ساختمانهای مجاور به دلیل کاهش سطح تماس با فضای بیرونی بهویژه کم شدن تابش خورشید ویژگیهای بنا مورد استفاده قرار گرفته شده است.