خلاصة:
هدف مقاله حاضر، ارائه روایتی از تفاوتهای جنسیتی سالمندان برای فهم تجارب متکثر سالمندی است که با رویکرد نظری سالمندشناسی انتقادی و فمینیستی، روش پژوهش کیفی و تکنیک مصاحبه نیمهساختاریافته، به شنیدن صداها و روایتهای 42 سالمند شهر تهران پرداخته است. دادههای مصاحبهای با روش تحلیل مضمون، کدگذاری و مقولهبندی شده است. نتایج پژوهش، روایتگر آن است که تجربه سالمندی به تفاوت سرمایه اقتصادی (مالکیت داراییهای خانوادگی، فرصتهای شغلی، بازنشستگی و استقلال درآمدی، مسئولیت اقتصادی زندگی)، سرمایه فرهنگی و نمادین (تحصیلات، مهارتهای فرهنگی، سواد سلامت، منزلت و اعتبار اجتماعی)، سرمایه اجتماعی (مناسبات اجتماعی، سرمایه خانوادگی) و سرمایه سلامت (سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت جنسی و سلامت اجتماعی) زنان و مردان سالمند برمیگردد. با توجه به یافتهها، سالمندی در بین زنان و مردان، تجربه واحد و یکشکلی نیست و میتواند بر حسب میزان دسترسی به سرمایهها و نابرابری در سرمایهها، تجربهای متفاوت و متکثر باشد. انباشت این سرمایهها در طول مسیر زندگی، مبتنی بر تفاوتهای جنسیتی است و درنهایت، همین سرمایههای انباشتی، زندگی سالمندی را در بین زنان و مردان متفاوت میسازد.
This research presents a narration of gender differences in elderly to understand multiple experiences using a critical and feminist gerontology theory. The qualitative method using semi-structured interview technique was used and the voice and narration of elderlies in Tehran was listened (42 elderly). Finally, interview data were coded and categorized using thematic analysis method. Research results have shown that gender differences in aging depends on differences in economic capital (family assets ownership, job opportunity, retirement and income independence, economic responsibility), cultural and symbolic capital (education, cultural skills, health literacy, social status and social credibility, social capital (social relations, family capital) and health capital (physical health, psychological health, sexual health and social health) of the elderly men and women. Hence, ageing is not an identical experience among men and women and can be different experiences based on access to the capitals or inequality of the capitals. Accumulation of these capitals in the life course is based on gender differences and finally, these accumulated capitals make ageing life different between men and women.
ملخص الجهاز:
نتايج پژوهش ، روايت گر آن است که تجربه سالمندي به تفاوت سرمايه اقتصادي (مالکيت داراييهاي خانوادگي، فرصت هاي شغلي، بازنشستگي و استقلال درآمدي، مسئوليت اقتصادي زندگي)، سرمايه فرهنگي و نمادين (تحصــيلات ، مهارت هاي فرهنگي، ســواد ســلامت ، منزلت و اعتبار اجتماعي)، ســرمايه اجتماعي (مناسبات اجتماعي، سرمايه خانوادگي) و سرمايه سلامت (سلامت جسمي، سلامت رواني، سلامت جنسي و سلامت اجتماعي) زنان و مردان سالمند برميگردد.
نتايج پژوهش رودا و آرتازکوز١ (٢٠٠٩) نيز نشان ميدهد نابرابري جنسيتي در سلامت سالمندان ، ترکيبي از موقعيت اقتصادي و اجتماعي، ويژگيهاي خانوادگي و حمايت اجتماعي در بين زنان و مردان سالمند است .
زنان و مردان سالمند به لحاظ سطح دسترسي به سرمايه اجتماعي، با هم تفاوت هايي دارند و اين امر موجب ميشود تجربه سالمندي بر حسب سرمايه اجتماعي انباشت شده هر يک از سالمندان زن و مرد متفاوت باشد.
شکل ١: شبکه مضامين تفاوت هاي جنسيتي سالمندان تجربه سالمندي براي زنان و مردان تجربه اي مبتني بر انباشت سرمايه هاي اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و سرمايه سلامت طي مسير زندگي است .
The Challenge of Critical Gerontology: The Problem of Social Constitution, Journal of Aging Studies, (5): 219-243.
Age and gender differences in the association between social participation and instrumental activities of daily living among community-dwelling elderly, journal of the American Geriatrics Society, 65 (1): 107-113.