مواجهه ارزش های دینی و بلایای همه گیر؛ فرصت ها و چالش ها مقالة

چگونگی مواجهه ارزش‌‌های دینی با بلایای همه‌ گیر درطول تاریخ ادیان جهان برای پیروان آن‌ها مطرح بوده و چالش‌‌هایی به همراه داشته است. نگرش حداکثری ادیان به زندگی این چالش ‌ها را تشدید کرده است؛ اما هر چه نگرش ‌ها حداقلی شده است، چالش ‌های علم دربرابر بلایای همه ‌گیر افزایش پیداکرده است. ویروس کرونا صرفا یک بیماری عالم‌گیر نبود؛ بلکه شوک اجتماعی- سیاسی بود که زمینه انتقاد به سیاست ‌های اقتصادی- اجتماعی را مهیا کرد، شوکی که می‌تواند تغییرات اساسی ایجاد کند؛ تغییراتی که تاریخ ایران شبیه‌ آن را ممکن است تجربه نکرده باشد. به نظر می‌ رسد استخراج نقاط قوت و ضعف این موضوع درحوزه ادیان با رویکرد دفاع از ارزش ‌ها می‌ تواند با مدل «سوات» مورد سنجش قرار گیرد. نکته مهم این‌که همواره خرافه در میان ارزش ‌های دینی سبب کاهش نقش دین در زندگی شده و میزان ایمان پیروان ادیان را تنزل داده است. تئوری این مسئله با طرح گفتمان خرافه ‌گرایی و غلو در فرایند گسترش دین در جامعه دینی ارتباط تنگاتنگ دارد. بر این اساس، این پژوهش در صدد پاسخ به این سوال بوده است که مفاهیم و ارزش‌‌های دینی در مواجهه با بلایای همه ‌گیر، چگونه می‌‌تواند امتداد داشته باشد؟ نتایج پژوهش در راستای پاسخ به این سوال، به طرح این فرضیه پرداخته است که ادیان هر گاه دچار افراط و غلو شده ‌اند، در برابر بحران ‌های اجتماعی و طبیعی توان رشد خود را از دست داده ‌اند. از طرفی با توجه به هدف این پژوهش که عبارت بوده است از ایفای نقش اساسی ادیان در پیشرفت زندگی انسان، شاخص الگوی تعامل دین و علم است؛ لذا روش مورد استفاده در این پژوهش، مطالعات تطبیقی با روش میان رشته ‌ای، تعامل گسترده میان دین و علم را ممکن ساخته است. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد تحقق ارزش‌ها در عرصه نظری و عملی، عنصر کارآمد دین و علم در زندگی انسان است که پیشرفت را در ابعاد مادی و معنوی برای او فراهم می‌ کند؛ لذا سودمندی ایده تعامل توامان علم و دین برای پیروان دین اسلام دستاورد این مقاله است.

How religious values ​​have dealt with epidemics throughout the history of the world's religions has been a challenge for their followers. The maximum attitude of religions towards life has exacerbated these challenges; But as attitudes have been minimized, the challenges of science in the face of epidemics have increased. The coronavirus was not just a universal disease; Rather, it was the socio-political shock that gave rise to the critique of socio-economic policies, a shock that could bring about fundamental change; Changes similar to the history of Iran may not have experienced. It seems that extracting the strengths and weaknesses of this issue in the field of religions with the approach of defending values ​​can be measured by the "SWAT" model. The important point is that superstition among religious values ​​has always reduced the role of religion in life and has reduced the level of faith of followers of religions. The theory of this issue is closely related to the project of superstition and exaggeration in the process of spreading religion in the religious community.Accordingly, this study seeks to answer the question of how religious concepts and values ​​can be extended in the face of epidemics?In order to answer this question, the results of the research have hypothesized that whenever religions are exaggerated, they have lost their ability to grow in the face of social and natural crises. On the other hand, according to the purpose of this study, which was to play the essential role of religions in the development of human life, is an indicator of the pattern of interaction between religion and science; Therefore, the method used in this research, comparative studies with interdisciplinary method, has made possible the extensive interaction between religion and science.Findings show that the realization of values ​​in the theoretical and practical field is an effective element of religion and science in human life that provides progress in material and spiritual dimensions; Therefore, the usefulness of the idea of ​​the interaction of science and religion for the followers of Islam is the achievement of this article.

بر این اساس، این پژوهش در صدد پاسخ به این سؤال بوده است که مفاهیم و ارزش‌های دینی در مواجهه با بلایای همه‌گیر، چگونه می‌تواند امتداد داشته باشد؟نتایج پژوهش در راستای پاسخ به این سؤال، به طرح این فرضیه پرداخته است که ادیان هر گاه دچار افراط و غلو شده‌اند، در برابر بحران‌های اجتماعی و طبیعی توان رشد خود را از دست داده‌اند. بنابراین نخبگان با پذیرش جایگاه علم و دین در زندگی، لازم است اهداف کلان کشور را با متغیر کرونا مورد بازتعریف قرار دهند و اندیشه‌وران دینی نیز با متغیر کرونا منتظر تحول عظیم در ظرفیت‌ها و چالش‌های علم کلام، فقه و سایر دانش‌های اسلامی در مواجهه با رنج‌های بشری باشند؛ هم‌چنین در مناط اندیشی فقه، ضرورت پاسخ‌های جامع و فوری به چالش‌های پساکرونا برای فقها دوچندان اهمیت می‌یابد. Vilfredo Pareto مبانی نظری پژوهش مواجهه دین و ارزش‌های دینی با بلایای طبیعی از طریق 6 سازوکار می‌تواند تهدیدها و فرصت‌ها را برای جامعه تبیین کند که در ادامه سازکارهای یاد شده به عنوان متغیرهای تأثیرگذار در دینداری فردی و اجتماعی در حکومت دینی مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد: 1. در همه ادیان و مذاهب، مناسک وجود دارد و بُعد مناسکی در کنار ابعاد اعتقادی و اخلاقی، مثلث دینداری را تشکیل می‌دهد؛ اما بلایای طبیعی ممکن است برخی روندهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بلندمدت در جامعه ایجاد کند که آثار آن تا سال‌ها و دهه‌ها برای کشور پیامدهای فرهنگی داشته باشد، لذا باید مناسک را به صورت متعادلی برای جامعه تعبیه کرد؛ زیرا تورم و زیاده‌روی مناسک موجب افزایش آسیب‌ها شده است.