خلاصة:
غایت نهایی در مقاله حاضر تشریح و آشکار ساختن اخلاق جهاد و کارزار راه خدا، در نگاه قرآن کریم است. بنابراین همه آنچه در طی تحقیق بر آن ادعا شده، در پرتو کلام الهی و با بهره مندی از روایات مربوطه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و فن کتابخانه‌ای مورد تحلیل قرار گرفته است. با تتبع در آیات نورانی قرآن کریم و بررسی فریضه مقدس جهاد و واژگان مرتبط با آن، مشخص گردید که این فریضه به مانند همه اوامر الهی برای محقق شدن نیازمند اجرای احکامی اخلاقی است که حفظ حریم الهی نیز در آن لحاظ گردیده و جهاد واقعی را در تقابل با انواع مخاصماتی قرار داده که رعایت هیچ ضوابط و احکامی را سرلوحه ستیز خویش قرار نمی‌دهند. حرمت احکامی که خداوند در جهاد با معاندینی قرار داده شامل بی طرفان و پناهندگان و ایمان آورندگان پس از شرک می‌گردد که حریم خدا و معابد نیز بر آن شمولیت می‌یابد.
ملخص الجهاز:
با تتبع در آيات نوراني قرآن کـريم و بررسـي فريضه مقدس جهاد و واژگان مرتبط با آن ، مشخص گرديد که اين فريضه به مانند همه اوامر الهي براي محقق شدن نيازمند اجراي احکامي اخلاقي است که حفظ حريم الهـي نيز در آن لحاظ گرديده و جهاد واقعي را در تقابـل بـا انـواع مخاصـماتي قـرار داده کـه رعايت هيچ ضوابط و احکامي را سرلوحه ستيز خويش قرار نميدهند.
يکي از مهم ترين اين نمايه ضـوابط اخلاقـي کـه اسـلام بـراي جهـاد مفـروض ٣٠٧ نموده ، محفوظ ماندن احکام اخلاقي جهادي و حرمت حرم هاي الهي است که مجاهـد را به توجه به آنان انذار داده و اين از آن جهت مهم مينمايد که در مخاصـمات بشـري کـه وجه جهاد بر آن مترتب نميگردد اين حرمت اماکن مقدسه که در طول زمان براي مردم هر عصري جغرافياي امني محسوب ميشده به هيچ وجه از گزند خصم مصون نميمانـده و به عکس مجاهد خود را ملزم به رعايت حرمت آن ها ميديده است و لاجرم به عمل بـه مباني جهادي بوده که کلام وحي و بيان اعجاز گون خدر آن تأکيـد داشـته اسـت .
از سوي ديگر جاي بحث و تأمل آن به سبب بي ارتباط بودنش با موضوع ما در اينجـا نيست و تنها زمان اين حرمت را مد نظر قرار ميدهـيم ، آنجـا کـه در ارتبـاط بـا کميـت زماني اين دستور العمل (حرمت جنگ در خانه خدا) امام فخر در «تفسير کبير» خـويش اين شرط را امري في الحال ندانسته و زمان آن را به نزول آيه برنميگرداند بلکه شـرطي ما به سبق ميداند؛ «اين بياني است براي بقاي اين شرط در پيکار ايشـان در ايـن بقعـه خاص و البته قبلا شرط بوده در همه پيکارها و در مـاه هـاي حـرام »(فخـر رازي، ١٤٢٠: .
(
, 
, 
)
