تأثیر مبانی فکری ابوالعلاء معری و خیّام بر سبک زندگی متعارض آن‌ها (با رویکرد فلسفه و اسطوره‌شناسی) مقالة

مؤلف: موسوی، ریحانه السادات ؛ فلاحی، کتایون ؛

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی زمستان 1399 - شماره 61 التصنيف A+ (Azad University/ISC (‎31 صفحة - من 281 إلی 311 )

الکلمات المفتاحية: اسطوره مردم آفرینش اساطیر ایرانی اساطیر سامی Ernst Cassirer Abu al-'Ala Ma'ari philosophy myth Omar Khayyam

fa en

خلاصة:

اسطوره از کهن‌ترین و مهم‌ترین ساخته‌های ذهن بشر است که بنا به اهمیت و تأثیر فوق‌العاده‌اش، از دایرۀ ساخته بودن فراتر رفته و خود مبدل به سازندۀ زندگانی بشر شده‌ است. اسطوره، روایتی نمادین از هستی است که به مسائل کلان و بنیادین از قبیل پیدایش جهان و اجزایش و سرانجامِ جهان می‌پردازد و به رغم نبود پشتوانۀ تاریخی و علمی، برای علاقه‌مندان حقیقتی قدسی، والا و قطعی است. یکی از مهم‌ترین روایت‌های اساطیری در همۀ اقوام و ملل، کیفیت پیدایش مردم است. این اسطوره در میان اغلب اقوام و ملل، با وجود تفاوت‌های فکری، فرهنگی و دینی‌شان، شباهت‌ها و اشتراکات بسیار دارد، از جمله آفرینش مردم در نظام اساطیری آریایی و به‌ویژه ایرانی، شباهت‌های بسیار با روایت آفرینش مردم در میان سامی‌نژادان دارد که برخی تجلّیات آن را در دو دین یهود و اسلام می‌توان مشاهده کرد. در این مقاله به روش تحلیلی ـ توصیفی و بر اساس روایت‌های موجود در منابع ایرانی و سامی به بررسی تطبیقی اسطورۀ آفرینش مردم در این دو نظام اساطیری ‌پرداخته‌ایم. این بررسی نشانگر شباهت‌هایی چشمگیر در آفرینش مردم در این دو نظام متفاوت است؛ به‌ویژه در گیاه‌واره انگاشتن انسان نخستین و از خاک دانستن منشأ او. این شباهت‌ها گاه ناشی از تأثیر و تأثّر طبیعی اساطیر است و گاه نیز از باورهای بنیادین و مشترک بشر که حاصل مشترکات تجارب زیستی انسان‌ها است، ناشی می‌شود.

ملخص الجهاز:

پيشينۀ پژوهش در باب پيشينه اين بحث ، بايد گفت که تحقيقي با اين رويکرد انجام نشده و تا آنجايي که نگارنده بررسي نموده به منابع زير دست يافته است : ذکاوتي قراگزلو (١٣٧٥)، در مقالۀ «آيا ابوالعلاء ملحد بوده است ؟» تنها بر ترديدگرايي و شکاکيت معري و خيام درباره مسائل متافيزيکي، دنيا و آخرت ، خير و شر، جبر و اختيار و لذت و درد، تأکيد نموده است . درياباري و فولادي (١٣٩٠)، در پايان نامه مقطع کارشناسي ارشد با عنوان «بررسي تطبيقي مضامين حکمي در شعر ابوالعلاء معري با ناصرخسرو قبادياني» به راهنمايي عليرضا فولادي، بيان داشته است که وجه اشتراک معري و خيام در خردگرايي آن دو است ؛ با اين توضيح که منظور از خردگرايي، همان ترديدگرايي و پرسش گري در امور ماوراء الطبيعي و شک دربارة مبدأ و معاد است . سؤال پژوهش پژوهش حاضر سعي در پاسخ به اين سؤال اصلي، خاستگاه اميدواري، خوش بيني و زندگيخواهي خيام و خاستگاه نوميدي، بدبيني و مرگ انديشي معرّي در چيست و از کدام جهان بيني ناشي ميشود؟ و سؤالات فرعي زير را دارد: ١ـ سبک زندگي خوش بينانه و رفاه طلبي خيام از چه جهان بيني نشأت ميگيرد؟ ٢ـ شيوة انديشۀظ فلسفي خيام داراي چه خصوصياتي است ؟ ٣ـ سبک زندگي بدبينانه و نااميدي معرّي از چه جهان بيني نشأت ميگيرد؟ ٤ـ شيوة انديشۀ اسطوره گراي معرّي داراي چه خصوصياتي است ؟ بحث و بررسي بررسي مبناي تعارض معري و خيام در پيجويي ريشۀ بدبيني و تلخ گرايي معري، برخي به بيماري و نابينايي او و برخي ديگر با تأکيد بر اثر ناملايمات محيط و سرخوردگي اجتماعي در تشديد بدبينياش ، او را با آتور شوپنهاور (١٨٦٠ـ١٧٨٨م )، فيلسوف آلماني سدة نوزدهم مقايسه کرده اند.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول