خلاصة:
معماری همانند دیگر پدیده‌های فرهنگی، به عنوان نظامی از نشانه‌ها منبعی برای مطالعات نشانه‌شناسی به شمار می‌رود. از آن‌جایی که اصولاً معماری نه برای برقراری ارتباط بلکه برای آن که کارکردی را عملی سازد به وجود می‌آید، برای نشانه‌شناسی موردی خاص و چالش‌برانگیز به شمار می‌رود. امبرتو اکو با در نظر گرفتن این مهم، نظریه نشانه‌شناسی معماری خود را مطرح کرده است. داده‌های این پژوهش به روش اسنادی گردآوری شده‌و به شیوه کیفی و تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته‌اند. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که ارتباط میان فرم و کارکرد و دست‌یابی به لایه‌های چندگانه‌ی معنایی در این بنا بر اساس نظریه‌ی معماری اکو که در آن معانی ضمنی هم‌راستا با کارکردهای ثانویه قرار می‌گیرند، قابل تبیین است. بدین ترتیب جستار حاضر سعی دارد در راستای اثبات فرضیه خود مبنی بر تعلق معانی نمادین به کارکردهای ثانویه، از ظرفیت نظریه اکو در پاسخ به چالش میان عناصر ظاهری و باطنی در معماری اسلامی استفاده کرده و چهارچوبی تحلیلی فراتر از دیدگاه‌های تک وجهی ارائه کند.
اهداف پژوهش
1. تبیین معانی نمادین و باطنی مسجد امام اصفهان.
2.ارائه خوانشی نشانه‌شناختی از معانی نمادین و باطنی مسجد امام اصفهان در پرتو اندیشه‌های امبرتو اکو.
سؤالات پژوهش
1.معانی نمادین و باطنی چه نقشی در معماری مسجد امام اصفهان دارند؟
2. چگونه می‌توان خوانشی نشانه‌شناختی از مسجد امام اصفهان ارائه کرد؟
Architecture, like other cultural phenomena, as a system of signs is a source for the study of semiotics. Since architecture is primarily created not to communicate but to perform a function, it is a distinct and challenging case for many semiotics; bearing this in mind, Umberto Eco has developed his theory of architectural semiotics. The data of this research have been collected by documentary method and examined by qualitative method and content analysis. Findings indicate that the relationship between form and function and the achievement of multiple layers of meaning in the structure under study (Imam Mosque of Isfahan) can be clarified based on the theory of echo architecture in which implicit meanings are placed in parallel with secondary functions. Thus, in order to corroborate its hypothesis that symbolic meanings belong to secondary functions, the present researcher attempts to apply the capacity of echo theory in response to the challenge between external and internal elements in Islamic architecture and to provide an analytical framework beyond one-sided perspectives. Research aims: 1. Explaining the symbolic and esoteric meanings of the Imam Mosque of Isfahan. 2. Presenting a semiotic reading of the symbolic and esoteric meanings of the Imam Mosque of Isfahan in the light of the thoughts of Umberto Eco. Research questions: 1. What is the role of symbolic and esoteric meanings in the architecture of the Imam Mosque in Isfahan? 2. How can a semiotic reading of the Imam Mosque of Isfahan be presented?
ملخص الجهاز:
تحلیل عناصر معماری مسجد امام اصفهان بر پایه نظریه نشانه شناسی امبرتو اکو مقدمه امبرتو اکو 1 فیلسوف و متفکر ایتالیایی، آثار داستانی مشهوری دارد که در آن‌ها نظریات خود را در قالب داستان مطرح نموده است.
هاتنهاور 6 نیز در نوشته ای با عنوان THE RHETORIC OF ARCHITECTURE: A SEMIOTIC APPROACH که در صفحات 77-71 فصلنامه ارتباطات 7 شماره 32 آمده، با رویکردی نشانه‌شناسانه، معماری را به عنوان یک زبان، که دارای قابلیت‌های ارتباطی و معنایی است، مورد بررسی قرار داده است(هاتنهاور،2016: 71).
این جُستار ضمن تآکید بر بر اهمیت و ضرورت شناخت نظریه نشانه‌شناسی Umberto Eco(1932-2016) Nelly Shafik Ramzy Visual language in Mamluk architecture: A semiotic analysis of the Funerary Complex of Sultan Qaitbay in Cairo Frontiers of Architectural Research Oleg Grabar(1929-2011) Darryl Hattenhauer (1948-?) Communication Quarterly معماری این فیلسوف ایتالیایی در پی آن است که یکی از جنبه‌های کاربردی این نظریه را در پی ارائه تحلیلی نشانه‌شناسانه از بنای مسجد امام اصفهان مورد بررسی قرار دهد.
در این خصوص اکو این پرسش را مطرح می‌کند که «آیا می‌توان کارکردهای آثار معماری را به صورت یک رابطه تعریف و تفسیر کرد؟» (Eco, 2005: 174) و در ادامه بحث تئوری نشانه‌شناسی معماری خود با مطرح کردن انواع کارکردها و دلالت‌ها و ارتباط فرم و کارکرد در معماری سعی کرده است پاسخ این پرسش را شرح دهد.
انواع رمزگان اکو در نظریه نشانه‌شناسی معماری خود سه دسته رمزگان را مطرح می‌کند که در ادامه هر گروه از این رمزگان‌ها در ارتباط با بنای مسجد امام اصفهان مورد توجه قرار می‌گیرند.
(
, 
, 
)
