خلاصة:
در دو دهه اخیر صنعت تامین مالی خرد با هدف توانمندسازی طبقه فقرای جامعه، هم از لحاظ تعداد مشتریان، هم از لحاظ تعداد و انواع ارائهدهندگان خدمات و هم از لحاظ روشها و فرآیندها، به صورت فزایندهای رشد داشته است. امروزه تأمین مالی خرد متعارف عمدتا بر اساس قرارداد قرض با بهره انجام میشود. با توجه به حرمت ربا در اقتصاد اسلامی، لازم است در ارائه تأمین مالی خرد اسلامی از عقود مختلفی که در نظام مالی اسلام وجود دارد، استفاده شود. از مهمترین و پرکاربردترین عقود برای این منظور عقود انتفاعی اعم از عقود مبادلهای و عقود مشارکتی است. سوال مهمی که در اینجا مطرح میشود آن است که کدام یک از انواع عقود انتفاعی، جهت توسعه فعالیتهای تامین مالی خرد اسلامی مناسبتر از بقیه عقود هستند؟ پاسخ به این پرسش، نخست نیازمند شناسایی شاخصهای عقود مناسب برای استفاده در نظام تامین مالی خرد اسلامی است. تحقیق حاضر درصدد است ضمن شناسایی شاخصهای مذکور، با استفاده از روش تاپسیس فازی به عنوان یکی از روشهای موجود در رویکرد تصمیمگیری چندشاخصه، به اولویتبندی عقود انتفاعی از حیث کارآمدی استفاده در نظام تامین مالی خرد اسلامی بپردازد. نتایج تحقیق نشان میدهد حداقل نه شاخص برای این موضوع وجود دارد. همچنین نتیجه اولویتبندی حکایت از آن دارد که به ترتیب عقود مرابحه، جعاله و اجاره مناسبترین عقود انتفاعی جهت استفاده در نظام تامین مالی خرد اسلامی میباشد.
In the last two decades, the microfinance industry has grown exponentially both in terms of the number and types of customers and service providers and in terms of methods and processes, with the goal of empowering the poorest people. Today, conventional microfinance is mainly based on a loan agreement with interest. Considering the prohibition of Riba in Islamic economics, it is necessary to use the Islamic contracts for microfinancing. Profit-making contracts, including Mubadala (exchange) and Musharakah (participation) because of their specific characteristics, can be used in this regard. However, the question to be asked here is which of the various types of these contracts are more appropriate for the development of Islamic microfinance activities? To answer this question first needs identifying the criteria for desirable contracts in microcredit system. In this paper, first we study the most important criteria and then we use them to ranking profit-making contracts according to applicability in Islamic microfinance system using fuzzy TOPSIS as one of the MCDM techniques. According to results there are 9 important criteria for this issue in microcredit system. Also the results show that, Murabaha, Jua'ala and Ijara are the most sutibale contracts for microcredit, respectively.
ملخص الجهاز:
بر این اساس پس از بیـان پیشـنیه پـژوهش ، نخسـت بـا اسـتفاده از ادبیـات پـژوهش و مصاحبه با خبرگان شاخص های عقود مناسب برای اسـتفاده در تـامین مـالی خـرد اسـلامی جهت استفاده در نظام تامین مالی جمهوری اسلامی ایران اسـتخراج شـده و سـپس بـر پایـه روش تاپسیس فازی به اولویت بندی عقود مختلـف از نظـر شـاخص هـای بـه دسـت آمـده خواهیم پرداخت .
آنگونه که از پیشینه تحقیق برمیآید عمده پژوهش های ایـن حـوزه بـه ساختارشناسـی و اثرگذاری و اثرپذیری تامین مـالی خـرد و مباحـث پیرامـون آن مـیپـردازد و در خصـوص سنجش قابلیت ها و اولویت بندی عقود انتفاعی در نظام تامین مالی خرد اسلامی (کـه هـدف اصلی این نوشتار است ) کمتر بحث به میان آمده است .
٥. روش پژوهش میتوان مراحل روش پژوهش را این گونه خلاصه نمود: ـ شناسایی عوامل و مولفه های موثر در نظـام تـامین مـالی خـرد بـرای انتخـاب عقـود مناسب ـ طراحی و توزیع پرسشنامه استخراج عوامل و مولفه هـای مـوثر در نظـام تـامین مـالی خرد برای انتخاب عقود مناسب به منظور بررسی روایی محتوایی و اسـتخراج عوامـل نهایی ـ طراحی و توزیع پرسشنامه اولویت بندی عقود مختلف از جهت ویژگیهای مـد نظـر در نظام تامین مالی خرد و رتبه بندی عوامـل بـا اسـتفاده از روش تاپسـیس فـازی در اقتصاد ایران ١.
جدول ٤- نمادگذاری متغیرهای پژوهش در رابطه با انتخاب عقود مناسب بر اساس ویژگیهای مهم در تامین مالی خرد (به تصویر صفحه رجوع شود) منبع : یافته های پژوهش ساختار روش تاپسیس فازی در این حالت در شکل ١ ترسیم شده است .