مدیریت نیروی انسانی (کارگزاران قضایی) در نظام قضایی علوی مقالة

نظام قضایی در مجموع نظامات هر تمدنی از جایگاه حساسی برخوردار است و می‌تواند زمینه‌ساز شکوفایی یا انحطاط تمدنی گردد. در بین ارکان نظام قضایی، مهمترین آنها، نیروی انسانی است که حتی فارغ از دیگر ارکان نظام قضایی، می‌تواند سبب کارآمدی یا ناکارآمدی نظام قضایی گردد. نظام قضایی علوی به عنوان یک الگو برتر دولت اسلامی، اهمیت مطالعه شیوه مدیریت نیروی انسانی را در این نظام افزوده است. حاصل این پژوهش میان رشته‌ای با روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از مطالعه سیره قضایی امیرالمومنین×، با توجه به مؤلفه‌های مدیریت نیروی انسانی، یافته‌های قابل‌توجهی در زمینه شرح وظایف، پذیرش و گزینش قضات، آموزش و به‌کارگیری آنها، ارزیابی و نظارت کارگزاران قضایی است. بسیاری از این موارد که در آن دوره در نظام قضایی علوی وجود داشته است، امروزه به عنوان امتیازات و نقاط مثبت یک نظام و سازمان قضایی شمرده می‌شود.

مهم‌ترین دلیل این اهمیت این است که حكومت امام علي×، به‌عنوان يك الگوي كامل حكومت اسلامي براي مسلمين به‌ويژه شيعيان مطرح است؛ چرا كه هرچند اين دوره كوتاه بود اما در آن عصر، قدرت پس از سال‌ها كه از رحلت رسول خدا| مي‌گذشت در اختيار اولين پيشواي معصوم قرار گرفت و اقداماتي اصلاحي از سوي ايشان براي رفع بدعت‌ها و كجروي‌هاي ايجاد شده در حكومت كه ميراث سال‌هاي پيشين بود، صورت پذيرفت. الف) تخصص شرط تخصص و دانش كارگزاران قضايي براي انجام امور مربوطه، در نظام قضايي علوي بسيار مورد توجه بوده است و از بررسي شخصيت قضات منصوب اميرالمؤمنين×، اين موضوع كاملاً روشن مي‌شود. 1 البته ممكن است اين نامه نيز مانند برخي ديگر از نامه‌هاي اميرالمؤمنين× همچون نامه مشهور ايشان به مالك اشتر 2 در هنگام انتصاب به مقام بوده باشد كه در اين‌صورت شاهدي مي‌شود براي آموزش پيش از تصدي مقام قضاوت. شاهدي روشن‌تر بر وجود آموزش حين تصدي مقام قضاوت در نظام قضايي علوي، گزارشي است بدین مضمون که امام علي× در زمان انتصاب شريح به‌عنوان قاضی، با او شرط كردند كه احكام خود را قبل از ارائه به حضرت، اجرا نكند 3 و اين اقدام بدين‌معناست كه اميرمؤمنان× به آموزش ضمن خدمت كارگزار قضايي خود توجه دارند و اين نظارت به نوعي آموزش نيروي انساني و رفع خطاهاي احتمالي اوست.