خلاصة:
تصورات حسی بخشی از ادراکات تصوری جزئی هستند که در سایه برقراری ارتباط مستقیم حواس ظاهری با محسوسات خارجی به دست می‌آیند و شناخت ماهیت آنها در فهم مباحث گوناگون معرفت‌شناسی کارگشاست. نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین و تحلیل ماهیت ادراک حسی در نگاه صدرالمتالهین از رهگذر بررسی چیستی ادراک حسی، تبیین نظرات ادراک حسی، بررسی رابطه احساس و ادراک حسی، ترسیم فرایند شکل‌گیری ادراک حسی و سنخ‌شناسی علم نفس به احساس و ادراک حسی از منظر ایشان هستند. ملاصدرا میان احساس و ادراک حسی تمایز ایجاد نموده، صورت حسی را در تمام مراحل احساس و ادراک حسی مجرد می‌داند. به باور وی علم نفس به وجود معرفت حسی از سنخ علم حضوری است؛ اما علم به صورت ذهنی ادراک حسی از سنخ علوم حصولی است.
ملخص الجهاز:
رابطه ميان احساس و ادراک حسي، فرايند شکل گيري ادراک حسي و سنخ شناسي علم نفس به احساس و ادراک حسي از منظر صدرالمتألهين چگونه است ؟ نوآورهاي مقاله ١- مقاله حاضر در مورد ادراک حسي صدرايي از ميان آثار ملاصدرا چهار ديدگاه «تنزل نفس ، افاضه ، قوام عقلي و صدور» را استخراج نموده که البته ساير پژوهشگران نيز اين نظرات را به خوبي هرچه تمام و گاهي کامل تر از ما نيز تبيين کرده اند.
ج ) نظريه جمعي اکنون پرسش اين است که آيا ديدگاه هاي چهارگانه فوق داراي اختلاف هستند و ملاصدرا دچار تهافت گويي شده است يا ميتوان آنها را جمع نمود و به نظريه منسجمي دست يافت ؟ به باور ما ميتوان هر کدام از آراي مذکور را بخشي از الگوي معرفت حسي صدرايي دانست ؛ بر همين اساس نگارندگان در قالب نظريه اي به الگوسازي از نظرات ادراک حسي صدرالمتألهين پرداخته و آن را با عنوان نظريه جمعي صدرايي ارائه نموده اند.
بنا بر آنچه بيان گرديد، تحليل فرايند شکل گيري ادراک حسي بر مبناي ديدگاه تنزل نفس اين گونه است که ابتدا نفس براي آگاهي و شناخت عالم طبيعت به مرتبه ابزار و قواي حسي خويش تنزل مينمايد و به واسطه ابزارهاي حسي با عالم طبيعت ارتباط برقرار ميکند و صورت جسم خارجي را تجريد و دريافت مينمايد.
بر اساس نظر افاضه ، صورت نوراني افاضي را که از سنخ انفعال و تأثر است ، احساس گوييم که با انتقال به حس مشترک ارتقا يافته ، آن گاه مورد توجه و آگاهي نفس واقع ميشود، توسط نفس به تصور حسي تکامل يافته مطابق با خارج تبديل و ادراک ميگردد.
(
, 
, 
)
