خلاصة:
سطح زمین و عوارض موجود در آن همواره تحت تاثیر فعالیت های تکتونیک تغییر پیدا میکند. درک این تغییرات و ارزیابی مقادیر آن در برنامه ریزیها و مدیریت محیطی بسیار حیاتی است. برای مشخص نمودن فعالیتهای تکتونیکی و تغییرات لندفرمهای سطح زمین شاخص های ژئومورفولوژیکی ابزارهای بسیار مناسبی هستند. بر این اساس، در این پژوهش از هفت شاخص ژئومورفولوژیک شامل شاخص گرادیان طولی رودخانه(SL)، شاخص سینوزیته جبهه کوهستان(SMF)، شاخص عدم تقارن حوضه آبریز(AF)، شاخص تقارن توپوگرافی معکوس(TSF)، شاخص سینوسی رودخانه اصلی(SMR)، شاخص انتگرال هیپسومتری(HI) و شاخص شکل حوضه(BS) استفاده شده است. مقدار بالای شاخص SL و تغییرات مقادیر این شاخص در طول نیمرخ رودخانه و همچنین شکست های متوالی در طول نیمرخ حاکی از فعالیت های تکتونیکی در دوره اخیر زمین شناسی در منطقه است. با این وجود، رودخانه اصلی حوضه خود در داخل یک گسل قرار گرفته است. مقدار شاخص SMF بالا که در بخش غربی حوضه به 2/ 1 رسیده حاکی از فعالیت های تکتونیک بویژه در بخش غربی است. مقدار شاخص عدم تقارن حوضه به حدود 19 (مقدار بسیار زیاد)میرسد به گونه ای که مساحت بخش غربی در حدود چهار برابر بخش شرقی است. شاخصهای منحنی و انتگرال هیپسومتریک حاکی از جوان بودن و بالا آمدگی حوضه بویژه در بخش غربی حوضه است. شاخص شکل حوضه درحدود 1 و شاخص سینوسی رودخانه 3/ 1 بوده که هر دو مقدار نسبتا بالایی را نشان می دهند. بررسی های کلی حوضه بر حسب شاخصهای مذکور حاکی از فعالیت های تکتونیکی در این منطقه است.
The earth surface and its landforms usually changes by tectonic activities. for defining tectonically activities and changes in the landforms of the earth surface, geomorphological indicators are one of the suitable tools. In the region, there are a few small and great faults and the main goal of the research is studying the movement and activities of the faults in the region in quaternary. To assessment the impacts of neotectonic movements in the region, we showed topographic and morphologic anomalies according to topographic and geologic maps, aerial photographs, digital elevation model, and also filed studies. To evaluate the rate of neo-tectonic activities in the basin, we have used geomorphological indicators includes; Bs, SL, T, Af, SMF, Hc, Hi, S and also geography information system. More indicators show tectonic activities and the movement of the faults. The rate of Bs is high. Besides, the rate of the profile of the river is different, because the main river has located inside a fault valley. SMF index is about 1.2 that indicates tectonic activity. The rate of AF reaches to 19 so that the area of the west is about four times the east segment. The index of hypsometric integral show uplifting especially in the west segment. The indexes of BS SMR are about 1 and 1.3 that both of them point out high rate.
ملخص الجهاز:
مالیک و موهانتی ١٠ (٢٠٠٧) تاثیر 11 تکتونیک فعال را در تحول حوضه آبریز و چشم اندازهای شمال غرب هیمالیا را مطالعه کردند همدونی و همکاران (٢٠٠٨) با استفاده از شاخص های ژئومورفیک و شاخص (Iat) به طبقه بندی تکتونیک فعال جنوب اسپانیا پرداخته و 1 -Wallace 2 -Keller and Pinter 3-Morisawa and Hack 4- Duglas 5-Li et all 6- Harvey 7 -Viseras 8-Harkinset 9 - Red Rock 10- Malik and Mohanty 11 -Hamdouni et al مناطق فعال را مشخص نمودند.
ذوالفقاری و همکاران (١٣٨٣) با پژوهشی در نیمه ی جنوبی حوضه آبریز حاج علیقلی (جنوب شرقی دامغان ) با استفاده از شاخص های مورفومتریک و ارزیابی تکتونیک فعال پرداخته و به این نتیجه رسیده اند که حاشیه ی جنوبی حوضه تحت بررسی از نظر تکتونیکی غیر فعال بوده و به سمت شمال بر میزان فعالیتهای تکتونیکی افزوده می شود.
جدول ١: رده بندی شاخصهای مورفومتری (اقتباس از ٢٠٠٧ ،Hamdouni et al ) )به تصویرصفحه رجوع شود) یافته های پژوهش همانطور که اشاره گردید برای بررسی وضعیت نوزمین ساخت در حوضه آبریز کذاب از هفت شاخص ژئومورفیک استفاده شده است که به شرح زیر این شاخصها و مقادیر آنها پس از محاسبه و اندازه گیری آورده شده اند: ١.