خلاصة:
مسئله آلودگی هوا اگر یکی از حادترین مسائل ناشی از تمدن ماشینی نباشد بدون شک از بغرنجترین آنها است چرا که هوا در همه جا گسترده است و در شبانه روز مصرف میشود. تجمع اکثر مردم در مناطق شهری و توقع استاندارد بالای زندگی با حداقل قیمت بدون توجه به محیط زیست، باعث افزایش غلظت آلودگی هوا در حد خطرناک و قابل توجه گردیده است. در حال حاضر رشد شهرها، مخصوصا در کشورهای در حال توسعه، منجر به شهر نشینی همراه با ضایعات زیست محیطی میشود. برای دستیابی به توسعه ای پایدار در شهرها، کاهش و کنترل آلودگی هوا میتواند از اهمیت فراوانی برخوردار باشد. در این تحقیق از هشت عامل: ازدحام جمعیت، بارش، طبقات ارتفاعی، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از فضای سبز، فاصله از مراکز تجاری، فاصله از مراکز صنعتی، کاربری اراضی به عنوان عوامل مؤثر درایجاد آلودگی هوا استفاده شده است. سپس لایه های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. ارزشگذاری و استانداردسازی نقشه های معیار به صورت توأم با استفاده از روش فازی انجام شد. جهت وزندهی عوامل از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده گردید. نقشه پهنه بندی آلودگی هوا در محیط Idrisi و با استفاده از روش Vikor تهیه شد. طبق نتایج به دست آمده از مدل، جهت غرب، شمال غرب و مرکز شهر پهنه های آلودگی بیشتری دارد. بنابراین ضریب سازگاری در این مطالعه کمتر از 0.1 بوده، همچنین با توجه به نتایج مطالعه، کارایی استفاده از تابع عضویت در مجموعه های فازی و مدل ویکور در پهنه بندی آلودگی هوا در شهر تبریز مورد تأیید قرار گرفت که با توجه به آن، استفاده از فنون تحلیل چند معیاری علاوه بر افزایش دقت، افزایش سرعت انجام کار، تنوع و کیفیت بهتر ارائه نتایج میگردد.
If air pollution issue is not one of the acutest problems caused by mechanized civilization, undoubtedly it is one of the most complicated ones because air is spread everywhere and is being used in 24 hours. Gathering of most of the people in urban areas and high standard of living expectation with minimum price without any attention to the environment has caused to increase of air pollution density in dangerous and noticeable level. Now the growth of cities especially in developing countries causes urbanization and environmental waste. To reach a sustainable development in cities, reduction and control of air pollution can be very important. In this research 8 factors: overcrowding, precipitation, DEM (digital elevation model), distance from connecting roads, distance from green space, distance from CBD (central business district), distance from industrial centers and land use have been used as effective factors in air pollution. The information layers have been prepared in GIS (geographic information system). The evaluation and normalization of the criteria maps were done simultaneously using the fuzzy method. The analytical hierarchy process was used to weigh the factors. The air pollution zonation map was prepared in the environment of Edisi and using the Vikor method. According to The results obtained from the model, the direction of West, North- west and The Central Part of The city has the most pollution zonation. In addition, according to the results of the study for preparing the air pollution zonation map in Tabriz, the usage efficiency of the membership function in the fuzzy steps and Vikor model have been approved, and according to which, using the multi variate analysis techniques lead to increased attention and speed of the work as well as the better quality and variety in the results of the study.
ملخص الجهاز:
بنابراین ضریب سازگاری در این مطالعه کم تر از ٠,١ بوده ، هم چنین با توجه به نتایج مطالعه ، کارایی استفاده از تابع عضویت در مجموعه های فازی و مدل ویکور در پهنه بندی آلودگی هوا در شهر تبریز مورد تأیید قرار گرفت که با توجه به آن ، استفاده از فنون تحلیل چند معیاری علاوه بر افزایش دقت ، افزایش سرعت انجام کار، تنوع و کیفیت بهتر ارائه نتایج میگردد.
با توجه به این که آلودگیها در شهرها و در حد فاصل کانون های ثقل جمعیتی (شهرها) صورت میگیرد، مستلزم دید منطقه ای است ، بر همین اساس در تحقیق حاضر، مقیاس جغرافیایی 1 - Vikor مورد مطالعه ، در سطح شهر تبریز و مناطق ده گانه آن در نظر گرفته شده است ، طبق آخرین سرشماری یعنی در سال ١٣٩٠، شهر تبریز با داشتن ١٥٠٠٠٠٠ نفر جمعیت و ١٨٠ کیلومتر مربع وسعت دارای تراکم جمعیتی کم (کم - تر از ٨٥ نفر در هر هکتار) میباشد (آمارنامه شهرداری کلان شهر تبریز، ١٣٩٠).
جدول ١: ماتریس معیارهای مطرح در آلایندگی هوای شهر تبریز کاربری اراضی , فاصله از مراکز صنعتی , فاصله از مراکز تجاری , فاصله از فضای سبز , فاصله از راه ارتباطی , طبقات ارتفاعی , بارش , ازدحام جمعیت , معیار پیکسل )به تصویرصفحه رجوع شود) ارزش گذاری و استانداردسازی دامنه تغییرات قالب بندی مجدد ارزش ها در چارچوب صورت وضعیت مترتب بر عضویت در مجموعه را نیز میتوان به عنوان وجهی از فرایند استانداردسازی معیارهای ارزیابی تلقی کرد ثبت شده از معیارها: (مالچفسکی ١، ١٣٨٥).