خلاصة:
یکی از راهکارهای اساسی برای کنترل و کاهش اثرات مخرب سیل، شناسایی مناطق سیل گیر در حوزههای آبخیز است. پهنهبندی سیل یکی از بهترین روشها برای برنامهریزی و شناسایی مناطق تحت تاثیر سیل میباشد. بدین منظور در حوزه آبخیز خرم آباد واقع در استان لرستان با معرفی شرایط مرزی جریان، دبی حداکثر لحظهای با دوره بازگشتهای مختلف، مقاطع عرضی و فاصله آنها و ضریب زبری مانینگ برای هر مقطع به مدل هیدرولیکی HEC-RAS، این مدل اجرا و نیمرخ سطح آب در دورههای بازگشت مختلف سیل به دست آمد. نتایج حاصل از پهنه بندی نشان داد که پهنه سیل مربوط به دبی با دوره بازگشت دو ساله با 125/ 145 مترمکعب بر ثانیه مساحتی برابر با 63/ 8 کیلومتر مربع و پهنه سیل مربوط به دبی با دوره بازگشت 100 ساله با 781/ 553 مترمکعب بر ثانیه مساحتی برابر با 10 کیلومتر مربع در منطقه تحت تاثیر قرار میدهد. به طوریکه سیل با دوره بازگشت 100 سال حدودا 4/ 4 کیلومتر مربع از اراضی دیم واقع در محدوده، 4/ 2 کیلومتر مربع از اراضی مرتعی، سطحی نزدیک به 4/ 1کیلومتر مربع از اراضی مسکونی، 6/ 1 جاده و 2/ 0 از اراضی رهاشده را تحت تاثیر قرار میدهد. به همین ترتیب برای سایر دوره بازگشتها نیز مشاهده شد که بیشترین سطح درگیر سیل به ترتیب به اراضی زراعی دیم، مراتع، جاده، اراضی مسکونی و زمینهای رهاشده مربوط می شود.
Flood prone area identification in the watersheds is one of the basic solutions for destructive flood control and mitigation. Flood mapping is one of the best methods for flood prone area planning and identifying. For this purpose, flow boundary conditions, peak instantaneous discharge with different return periods, cross sections and their distance and roughness coefficients for each cross section were entered to HEC-RAS hydraulic model in Khorramabad watershed located in Lorestan province, Iran, and this model was then run and flood water surface profile at different return periods were estimated. The results obtained from flood mapping showed that flood prone area in return period of 2-year with 145.125 m3s-1 and return period of 100-year with 553.781 m3 s-1 effect 8.63 and 10 km2 in area, respectively. So that about 4.4 km2 of the total rain-fed farming area, 2.4 km2 of total rangeland area and 1.4 km2 of total residential, 1.6 road area and 0.2 km2 abandoned effect by flood in return period of 100-year. Similarly for other flood return periods was also observed that the most flood prone areas are related to rain-fed farming, rangeland, road, residential area and abandoned the land.
ملخص الجهاز:
پهنه بندی سیل با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS در پایین دست حوزه آبخیز خرم آباد مژگان راد١، مهدی وفاخواه ٢*، مهدی غلامعلی فرد 3 چکیده یکی از راه کارهای اساسی برای کنترل و کاهش اثرات مخرب سیل ، شناسایی مناطق سیل گیر در حوزه های آبخیز است .
بدین منظور در حوزه آبخیز خرم آباد واقع در استان لرستان با معرفی شرایط مرزی جریان ، دبی حداکثر لحظه ای با دوره بازگشت های مختلف ، مقاطع عرضی و فاصله آنها و ضریب زبری مانینگ برای هر مقطع به مدل هیدرولیکی HEC-RAS، این مدل اجرا و نیم رخ سطح آب در دوره های بازگشت مختلف سیل به دست آمد.
خلیلی زاده و همکاران (١٣٨٤)، خطر سیل را در بخشی از محدوده رودخانه 1- Hydraulic Models 2- Geographic Information System زیارت در حوضه آبخیز شهری گرگان با استفاده از نرم افزار HEC-RAS پهنه بندی کردند.
با استفاده از قابلیت نرم افزار HEC-RAS پهنه خطر سیل برآورد شدند و محدوده و میزان اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی که در صورت وقوع سیلاب به مخاطره خواهند افتاد برای سیلاب هایی با دوره بازگشت های مذکور مشخص شدند.
با معرفی شرایط مرزی جریان ، دبی حداکثر لحظه ای با دوره بازگشت های مختلف ، مقاطع عرضی و فاصله آن ها و ضریب زبری مانینگ برای هر مقطع به نرم افزار HEC-RAS، این مدل اجرا و نیم رخ سطح آب در دوره های بازگشت مختلف سیل برآورد گردید (Us Army Corps of Engineers، ٢٠٠٢).