خلاصة:
شیر و نقش آن از زمانهای قدیم، بسیار مورد علاقه ایرانیان بوده و در هنر و تفکر مردم باستان نمودی بارز داشته است. این نقش اصیل و کهن به صورتهای گوناگونی در هنر، ادبیات و مذهب تجسم یافته و معانی مختلفی را القا میکند؛ مثلاً در هنر ایران، شیر اغلب برای نشان دادن شوکت، جلال، سلطنت و قدرت پادشاهان بوده و از طریق سکهها، مهرهها، نقوش برجسته، فلزکاری و شیرهای سنگی در دورههای مختلف، نمود یافته است. در مذهب شیعه و ادبیات فارسی ایرانیان نیز این نقش با مفاهیمی مختلف استفاده شده است. این مقاله با هدف بررسی نقش شیر به عنوان یک نقش اصیل و ماندگار و بیان معانی و مفاهیم مختلف آن در هنر، ادبیات و مذهب انجام شده است. روش تحقیق توصیفی - تاریخی است و شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی و کتابخانهای میباشد.
ملخص الجهاز:
اين نقش اصيل و کهن به صورت هاي گوناگوني در هنر، ادبيات و مذهب تجســم يافته و معاني مختلفي را القا مي کند؛ مثلا در هنر ايران ، شــير اغلب براي نشان دادن شــوکت ، جلال ، سلطنت و قدرت پادشاهان بوده و از طريق سکه ها، مهره ها،نقوش برجسته ، فلزکاري و شيرهاي سنگي در دوره هاي مختلف ، نمود يافته اســت .
در فرهنگ و آيين کهن ايرانيان نيز، شــير نقش مهمي داشــته و جزئي از آيين ميترايي (مهرپرســتي) به شمار مي آمده اســت ، زيرا شير نگهبان ميترا بوده است (ضابطي جهرمي، ١٦٥:١٣٨٩) شير در ادبيات ايران نقــش شــير به عنوان يــک نمود و نمــاد جايگاه مهمي، هــم در هنر و هــم در ادبيات داشته است .
بررسي معناي نمادين شير شــير به عنوان يک حيوان از زمان هاي بســياردور، مورد توجه انســان ها بوده است و از نظر نمادين معاني مختلفي داشــته که در اينجا به برخي از آنها اشــاره مي شــود.
به طور کلي اين موجود ترکيبي روي بســياري از آثار هنري به جــا مانــده از دوره هــاي مختلف ديده مي شــود؛ مثلا نمونه اي از نقش شير گريفين در حجاري هاي تخت جمشيد وجود دارد که در حال نبرد با يک انسان است .
نتيجه گيري استفاده از نقش شير به صورت هاي مختلف همراه با معاني متعدد در ادبيات ، مذهب و هنر ايراني نشان دهندة ارزش و اهميت اين حيوان در بين ايرانيان بوده است ، به طوري کــه در دوره هاي مختلــف از زمان ورود آريايي ها به ايران تا دوران اســلامي اين نقش همچنان مورد توجه و اســتفاده بوده است .