خلاصة:
قالیچههای تصویری بخش مهمی از گنجینه هنر ایرانی را تشکیل میدهند. این آثار مانند دیگر محصولات مشابه، نقشی صرفاً کاربردی نداشته بلکه حاوی اطلاعات گستردهای در مورد شیوه زندگی و جهان بینی پدید آورندگان خود میباشند. قالیچههای تصویری سیستان، از زیباترین و اصیلترین این آثار میباشند. این قالیچهها که به تعداد بسیار محدود و در برههای از زمان خلق گردیده و سپس به فراموشی سپرده شدند، دارای ویژگیهای زیبا شناختی شاخصی میباشند که در مقاله حاضر به آن پرداخته شده است. در این تحقیق پس از مطالعه نقوش تصویری فرش سیستان، شیوه پردازش نقشها و میزان پیوستگی آن با زندگی مردم سیستان مورد کنکاش قرار گرفت. برای رسیدن به نتیجه بهتر تحقیق بر مطالعه موردی قالیچه «خسرو و شیرین» متمرکز گردیده است. در بررسی به عمل آمده مشخص شد؛ طراحان سنتی فرش با الهام از محیط پیرامون و با بهره گیری از ذوق و خلاقیت شخصی خود، آثاری را خلق نمودهاند که علاوه بر تداوم نقوش سنتی، ویژگیهای زیبا شناختی قابل ملاحظهای دارند. تحقیق حاضر به صورت کتابخانهای و با تکیه بر منابع مکتوب تدوین شده است.
ملخص الجهاز:
ســؤالات زيادي نيز در زمينۀ قاليچه هاي تصويري سيســتان فرا روي محققان قــرار دارد و از جمله مهمترين آنها مي توان به اين موارد که قاليچه هاي تصويري سيستان چه ويژگي هايي دارند و شيوة پردازش نقوش و فرم هاي انساني در آنها چگونه است ، اشاره کرد.
در اين راســتا، رنگ ، نقش و شــيوة پردازش فرم ها در تعدادي از اين آثار مورد بررســي قــرار مي گيرند و هــدف از آن فراهم آوردن ادراکي تــازه از زيبايي هاي تصويري فرش سيستان با تکيه بر تحليل عناصر و نقوش به کار رفته در اين آثار است .
بر مبناي شيوة طراحي نقوش مي توان آن را به دو بخش کلي تقســيم کرد که عبارتند از: نقشــه هاي سنتي فرش سيســتان که بيشتر با تکيه بر فرم هاي هندسي شکل گرفته اند و نقشه هاي تصويري.
قالي هاي اين گروه نقشه اي کاملا يکسان و مشابه ندارند؛ اما ويژگي هاي مشترک زيادي را مي توان بين آنها مشاهده کرد که مهمترين آن هندسي بودن نقوش مي باشد.
اســتفاده از ويژگي هاي بومي از مهمترين خصيصه هاي اين اثر مي باشد که انعکاس آن را مي توان در شيوة پردازش لباس ها مشاهده کرد و مطابق پوشش سنتي زنان سيستان اســت که آقاي ايرج افشار سيستاني در کتاب «عشاير و طوايف سيستان » به توصيف آن پرداخته و شــامل پيراهن «پاچين » مي باشــد که پيراهني اســت با چين هاي فراوان در پايين که پس از دوخته شــدن آن را به قســمت بالا تنه وصل مي کنند.