اعتباریابی و رواسازی آزمون جهت گیری مذهبی در دانش آموزان دبیرستانی مقالة

این پژوهش، با هدف اعتباریابی و رواسازی آزمون جهت‌گیری مذهبی، با تکیه بر اسلام در نوجوانان دبیرستانی انجام شد. روش تحقیق، توصیفی به شیوه اکتشافی بود. جامعه آماری، دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر قم (۱۵-۲۰ سال) که ۵۷۸ نفر از آنان، به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب گردیدند. ابزار پژوهش عبارت بود از: آزمون جهت‌گیری مذهبی و آزمون سبک زندگی اسلامی. داده‌ها، با روش تحلیل عاملی اکتشافی، با شیوه تحلیل مولفه‌های اصلی و تحلیل مانوا تحلیل شدند. بررسی روایی محتوایی و صوری، به اصلاح ۲ سوال و حذف ۳ سوال‌ نامتناسب برای نوجوانان انجامید. ضریب آلفای کرونباخ آزمون، برابر با ۹۱/۰ به‌دست آمد. تعداد عوامل در نمونه جمعیت نوجوان، دارای ۴ عامل است که بر خلاف نسخه اصلی و اجراشده در میان بزرگسالان است که مشتمل بر دو عامل بود. این عامل‌ها، ۳۴ درصد واریانس جهت‌گیری مذهبی در نوجوانان را تبیین کرد. در نتیجه تحلیل عاملی، ۱۴ سوال به‌عنوان سوال‌های نامناسب حذف شدند. روایی همزمان آزمون جهت‌گیری مذهبی با آزمون سبک زندگی اسلامی نیز (۷۰/۰)، از طریق ضریب همبستگی پیرسون به‌دست آمد. با توجه به روایی عاملی، روایی همگرا و اعتبار مناسب آزمون جهت‌گیری مذهبی در میان نوجوانان، استفاده از آن در پژوهش‌های مربوط به نوجوانان توصیه می‌گردد.

از جمله محدودیت‌ها و نقایص این پژوهش، می‌توان به نقایص روش‌شناختی از جمله عدم استفاده از روش تحلیل عاملی، كه تنها روش آماری معتبر برای تشخیص عامل‌های موجود در پرسش‌نامه است و در عوض، استفاده از همگونی بر اساس آلفای كرونباخ، جهت تعیین خرده‌مقیاس‌های پرسش‌نامه، اشاره کرد. براین‌اساس، این سؤال مطرح می‌شود كه آیا آزمون «آزمون جهت‏گیرى مذهبى با تكیه بر اسلام»، از اعتبار و روایی قابل قبولی برای سنجش جهت‏گیرى مذهبى، بر مبنای اسلام در نوجوانان دبیرستانی برخوردار است؟ روش پژوهش ازآنجاكه هدف محقق از انجام این تحقیق، توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات جهت‌گیری دینی است، روش پژوهش از نوع توصیفی به شیوه اکتشافی است. کاویانی، برای بررسی روایی سازه و ساختار عاملی آزمون سبک زندگی اسلامی، از تحلیل عاملی اکتشافی با روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی و با چرخش اوبلیمین بر روی داده‌ها استفاده نموده است. برای بررسی روایی سازه و ساختار عاملی آزمون جهت‌گیری مذهبی، با تکیه بر اسلام، از تحلیل عاملی اکتشافی با روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی و با چرخش پروماکس، بر روی داده‌ها استفاده شده است. بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده، آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام ـ نسخه نوجوانان (ROTI-AV)، كه در این پژوهش بررسی شده، ابزاری قابل اعتماد و متناسب با فرهنگ كشور اسلامی برای بررسی، ارزیابی و سنجش جهت‌گیری مذهبی، در نوجوانان است. نتایج تحلیل عاملی، به روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی نشان داد كه آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام ـ نسخه نوجوانان (ROTI-AV) ابزاری چندبعدی و دارای 4 عامل است كه عوامل آن به ترتیب، درصد واریانس ارزش ویژه در تبیین سبك زندگی، عبارتند از: 1.