خلاصة:
خسته نباشید1، فیلمی با مضامین مواجهة فرهنگها، حفظ زیستبوم، پاسداشت میراث فرهنگی، حافظه و خاطره است. این مقاله، با مروری بر دیگری در ادبیات فارسی و فیلمهای سینمایی نشان داد که دیگری، چه در دوران پیشامدرن و چه در دوران مدرن، پدیدة مهمی برای هنرمندان، نویسندگان، شاعران و بهویژه فیلمسازان بوده است. در مبانی نظری، دیگری در ادبیات علوماجتماعی و تکوین دیگری در دوران مدرن مرور شد. یکی از مسائل اساسی که کمتر به آن توجه شده، تبدیل شدن شرق، به دیگریِ غرب و ممکن شدن استعمار است؛ چراکه استعمار تنها ابعاد نظامی و سیاسی نداشت و واجد وجوه فرهنگی و روانی عمیقی بود. همچنین دوران مدرن موجب شد احساسات، عواطف و طبیعت به حاشیه رانده شود. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی، نوع مضمونی، بهره گرفته شد. خسته نباشید روایتی از همسرنوشتی برآمده از رنج، و احساساتی که درک میشوند؛ از خاطراتی فراموش شده، که به یاد آورده میشوند و از تمدنی در مجاورت کویر و در هماهنگی با آن است. انسانهایی که در ابتدا، قابلیت ستیز و نزاع با یکدیگر را دارند، اما زمانی که از داستانهایِ مشترکِ برآمده از رنجِ همدیگر مطلع میشوند، بهرغم نداشتن زبانی مشترک، شیوة همدلی را برمیگزینند. آنها اگر در ابتدا بهخاطر پول با یکدیگر همسفر شده بودند، سپس بهخاطر دوستی و رفاقت و همسرنوشتی و داستانهای مشترک، برای به دست آوردن تجاربی جدید و بدون مقصدی مشخص، باهم، همراه میشوند، تا شاید رنگ آسمان جاهای دیگر را به چشم ببینند.
“Don’t be tired” is a film with the themes of interactions among cultures, the ecosystem protection, preserving cultural heritage, memory and remembrance. This article, by reviewing “the other” in Persian literature and movies, showed that the other, both in the pre-modern and modern time, has been an important phenomenon for artists, writers, poets, and especially filmmakers. Theoretically speaking, the other was reviewed in the social science literature as well as its development in modern time. One of the main issues that has received less attention is the transformation of the East into the other West and the possibility of colonization; Because colonialism had not only military and political dimensions, but also had deep cultural and psychological aspects. The modern age has also pushed emotions, feelings and nature to the margins. In this paper, qualitative content analysis and thematic type, has been carried out. Do not be tired, is a story of a co-destiny resulting from suffering, and the feelings that are understood, from the forgotten memories that are remembered and of a civilization in the vicinity of the desert and in harmony with it. Humans who at first have the ability to quarrel and fight with each other, but when they are informed of common stories arising from each other’s suffering, they choose the method of empathy, despite not having a common language. If they first traveled together for money, then because of friendship and companionship and co-destiny and shared stories, come together to gain new experiences without having a given experience, perhaps to see the color of the sky elsewhere.
ملخص الجهاز:
این مقاله، با مروری بر دیگری در ادبیات فارسی و فیلمهای سینمایی نشان داد که دیگری، چه در دوران پیشامدرن و چه در دوران مدرن، پدیدة مهمی برای هنرمندان، نویسندگان، شاعران و بهویژه فیلمسازان بوده است.
این مقاله کوششی است تا مهمترین مضامین آن را مرور و بیان کند تا از منظر این فیلم، دیدن دیگری، همزیستی انسان و طبیعت و صلح در جهان مدرن چگونه ممکن میشود.
با مسلط شدن این دیدگاه، دیگر کسی به گل سوسن شما خطاب نمیکند3؛ دیگر کسی در بند آب خوردن کبوتر نیست4 و حتی اگر جنگلی از بین رفت و یا رودخانهای خشکید، اتفاق خاصی نیفتاده، چراکه پیشاپیش با تسلط اندیشة پیشرفت، طبیعت بهوسیلهای برای محقق شدن آن، فرو کاسته شده بود.
سینمای موج نوی ایران از آغاز شکلگیری بهدیگریها، طردشدگان و فرودستان نگاهی متفاوت داشت، که از این میان میتوان به کارگردانهایی همچون فرخ غفاری، ابراهیم گلستان، بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، سهراب شهید ثالث، بهمن فرمانآرا، عباس کیارستمی، پرویز کیمیاوی و ناصر تقوایی اشاره کرد.
این دو نگاه متفاوت به روستاییان در سینمای ایران، که گاهی هر دو نگاه متضاد در آثار یک کارگردان نیز وجود دارد،14 حاصل دو نگاه متفاوت به فرهنگ خودی است؛ یکی نگاه با عینک ایرانی و دیگری نگاه با عینک غربی است.
فیلم خسته نباشید یکی از معدود آثار هنری است که نگاهی درونماندگار و همدلانه، به فرهنگ و پدیدههای فرهنگی ایرانی همچون قنات، باغ ایرانی، فرش ایرانی، سفره، موسیقی و مهماننوازی دارد.