خلاصة:
دسترسی افراد به اینترنت یکی از موضوعات روز در سطح بینالمللی و ملی است که از زوایای مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی مورد بحث قرار میگیرد. از منظر حقوقی، پرسشهای مطرح دراینباره آن است که آیا دسترسی به اینترنت حق افراد است؟ اگر حق افراد است، چه محتوایی دارد و چگونه قابلتحقق است؟ این مقاله، برای پاسخ به پرسشهای مذکور، به مطالعه در منابع بینالمللی و رویههای ملی و واکاوی دیدگاههای مطرح دربارۀ مبنا و محتوای حق مذکور پرداخته و به این نتیجه رسیده است که دیدگاه غالب این است که دسترسی به اینترنت حق افراد است، ولی در مورد محتوای آن مناقشه وجود دارد. با وجود این، میتوان حق اتصال به اینترنت، اصل بیطرفی، حق بینامی، حق استفاده از فناوری رمزگذاری و حق بر امن و شفافبودن اینترنت را بهعنوان عناصر اصلی این حق شناخت. همچنین، این حق، بهطور عمده، جنبۀ شکلی و ساختاری دارد تا ماهوی؛ یعنی به اصل دسترسی به اینترنت مربوط است، نه به محتوایی که در نتیجۀ دسترسی مبادله میشود.
individuals access to internet is one of the current debates in international and national levels from economic, cultural, social, political and legal perspectives. From legal perspective, the main question is that if access to internet is individual right? What is its content and how it could be protected and realised? This article, based on desk research method and studying international and reginal instruments and interpretations, national legislative administrative and judicial practices and legal scholars viewpoints, has concluded that existence of this right is dominant view, but, its content is disputable. For illustration of its content, have induced, right to connection, principle of neutrality, right to anonymity, right to encryption and right to safe and transparent internet as ingredients and elements of the umbrella right of access to internet. Its concentration is on access and not on the content which would be transmitted after access. Thus, this right is structural right not substantive one.
ملخص الجهاز:
در سال 2009 شورای قانون اساسی فرانسه در مقام رسیدگی به مغایرت قانون مصوب کنگرۀ این کشور با آزادی بیان و ارتباطات، که به یک مرجع اداری اجازه میداد در صورت احراز نقض حقوق پدیدآورندگان در اینترنت، با ارسال اخطارهایی به شخص ناقض، دسترسی او به اینترنت را قطع کند، اعلام کرد که «دسترسی به خدمات ارتباطات برخط یک حق اساسی است که بدون حکم قضایی نمیتوان به آن تعرض کرد» و «تصمیم به مسدودکردن دسترسی یک فرد به اینترنت باید پس از برقراری توازن دقیق میان منافع از سوی یک دادگاه صورت گیرد، نه از سوی یک مؤسسه.
6 اعلامیۀ «اصول آزادی بیان و اینترنت» صادرشده از سوی گزارشگران ویژۀ حقوق بشر (2011) نیز در این باره میگوید: «باید برای همۀ مردم فرصتهای برابر بهمنظور دریافت، جستوجو و انتقال اطلاعات توسط هر وسیلۀ ارتباطی بدون هیچگونه تبعیض بر اساس نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا سایر عقاید، منشأ Internet shutdown Network shutdowns Filtering/disruption technologies Internet refugees or digital refugees Declaration on Freedom of Communication on the Internet, 28 May 2003, Principle 4 Recommendation of the Committee of Ministers to member states on the protection and promotion of the universality, integrity and openness of the Internet , 21 September 2011.
1 برخی از حقوقی که مصرفکنندگان اینترنت بهموجب این اصل به دست میآورند و تعهداتی که متناظر با این حقوق برای دولت و ارائهدهندگان خدمات دسترسی ایجاد میشود در مصوبات اتحادیۀ اروپا دربارۀ اصل بیطرفی اینترنت (مانند مقررات اینترنت باز مصوب 2015) 2 و گزارش اِعمال آن در دولتهای عضو اتحادیه (European Union, 2019: 143-150)، گزارشهای گزارشگران آزادی بیان، قواعد کمیسیون فدرال ارتباطات آمریکا 3 و مصوبات شورای ملی دیجیتال فرانسه بهصورت زیر آمده است: 1.