واکاوی نقش عتبات عالیات در روند گسترش تشیع در عراق در طی قرن نوزدهم مقالة

از نظر تاریخی ،عراق ، اصلی ترین مرکز شیعه در طول ده قرن نخست اسلام بوده و حتی بعد از تشکیل دولت صفویه در ایران و هم اکنون نیز ، از مراکز عمده تشیع در جهان اسلام به شمار می آید.اما نکته قابل توجه دراین میان آن است که گسترش تشیع در جنوب عـراق و در نهـایت انتخاب آن بــه عنوان مذهب اکثریت،معلول شرایط خاصی بودکه به لحاظ داخلی و خارجی طی قرون هجده تا بیستم و در طی دوران حکومت عثمانی ها اتفاق افتاد. به نظر می رسد گسترش تشیع و تقویت آن به عنوان مذهب اکثریت جامعه عراق ، تنها به دنبال تغییر مذهب بخش گسترده ای از قبایل و آن هم در طی سالهای پایانی قرن هجدهم و در طول قرن نوزدهم اتفاق افتاد. اما فرایند تغییر مذهب قبایل متأثر از عواملی بود که در عمق آن ؛ نقش عتبات عالیات و جایگاه و موقعیت حوزه های علمیه این شهرها بسیار تعیین کننده بود. گذر قبایل از زندگی چادر نشینی به فعالیت های کشاورزی ، نظم قبایل را بر هم زد و بحرانی عظیم میان قبیله نشینان ایجاد کرد به گونه ای که آنها را مجبور نمود تا هویت شان را مورد تجدید نظر قرار دهند و خود را در نقش اجتماعی مذهبی محیط اطرافشان بازیابی کنند . درپژوهش حاضر تلاش نگارنده براین بوده تاضمن توجه به مساله گسترش تشیع درعراق( قرن نوزدهم) تأثیر عتبات عالیات در این مقوله مورد توجه وبررسی قرارگیرد