خلاصة:
حضرت آیت اللّه العظمی علامه آقا شیخ محمد صالح حائری مازندرانی (سمتانی) که
به واقع اکثر قریب به اتفاق محققین نام خانوادگی او را صرفا حاثری مینگارند و از عنوان
علّامه به صفت نام میبرند و نه نام خانوادگی ایشان. در حالی که عنوان علّامه علاوه بر
اینکه از صفات علمی معظم له بوده به عنوان پسوند نام خانوادگی ایشان نیز شناخته
میشود. بنابراین نام ایشان پس از ذکر اسم میبایست به عنوان محمدصالح علّامه حائری
(سمنانی) یا مازندرانی باشدء قید گردد. این حکیم و فقیه بزرگ یکی از شخصیتها و
مفاخر دینی دوران معاصر بوده و آن طوری که باید حداقل جنبههای فلسفی وی معرفی
نشده است. مشرب فکری و فلسفی این حکیم بزرگ و فقیه صمدانی متاثر از اندیشه و
آراء فیلسوف شهیر شیخالرئیس ابن سینا و میرداماد استاد مشهور ملاصدرای شیرازی
بوده است. این حکیم برجسته که در دوران معاصر به عنوان یکی از اصحاب بزرگ مکتب
مشاء و اصالت الماهیتی شناخته میشود تحت تاثیر فیلسوفان بزرگی همچون فارابی و
ابن سینا و دیگر فلاسفه ماهیتی بوده است. نگارنده این مقاله به طور اجمال علاوه بر
معرفی شخصیت وی به برخی از مخالفین فلسفی وی نیز پرداخته است.
ملخص الجهاز:
انديشه و آثار فلسفي علامه سمناني و برخي منتقدين او 1 (حميدرضا نظري) 2 1 حميدرضا نظري (حکمت ) چکيده : حضرت آيت الله العظمي علامه آقا شيخ محمد صالح حائري مازندراني (سمناني) کـه به واقع اکثر قريب به اتفاق محققين نام خانوادگي او را صرفا حائري مينگارند و از عنـوان علامه به صفت نام ميبرند و نه نام خانوادگي ايشان ، در حالي که عنـوان علامـه عـلاوه بـر اينکه از صفات علمي معظم له بوده به عنوان پسوند نـام خـانوادگي ايشـان نيـز شـناخته ميشود.
اگر گفته شود که علامه سمناني در هـر حرفـي از حـروف الفبـاي فارسـي و عربـي حداقل دو يا سه اثر نفيس علمي و ادبي دارد سخني به گزاف گفته نشده است ايـن آثـار که به زبان عربي و فارسي بوده متجاوز از سيصد اثر در زمينه فقه و فلسفه ، ادبيـات ، علـم اصول و برخي معارف اسلامي بوده و توسط بسياري از بزرگان دين و دانش مورد سـتايش و تکريم و تجليل واقع شده است .
(دربيگي، ١٣٧٨: ١٦٩) در اينجا صرف نظر از عنـاوين مطروحـه ، صـرفا برخـي آثار حکمي و فلسفي و منطقي علامه را فهرست نموده و با توجه به عنوان مقالـه مبحـث را در اين زمينه پيگيري ميکنيم : آثار در زمينه حکمت و کلام : ١- رساله در شرح حاشيه منظومه سبزواري (عربي).
نگارنده در ذيل برخي آثار علامه سمناني را که در سـال هـاي اخيـر منتشـر شده محضر فرهيختگان معرفي مينمايد: الف : ديوان الادب و بستان الادب به اهتمام دکتر عصمت اسماعيلي در دو جلد با کاوري نفيس کـه بـه همـت دانشـگاه سمنان در سال ١٣٩٢ منتشر شده است .