مدیریت و توزیع کارآمد ریسک در قراردادهای نفت و گاز از طریق شروط قراردادی مقالة

نظر بر طیف وسیع ریسک‌هایی که طرفین قرارداد در پروژه‌های نفت و گاز با آن مواجه هستند، استراتژی‌های مدیریت ریسک، جهت کاهش هزینه‌های ناشی از ریسک‌ها، کاهش اختلافات میان طرفین قرارداد و درنهایت دستیابی به اهداف تجاری قرارداد، نقشی اساسی ایفاء می‌کنند. تخصیص قراردادی ریسک‌های پروژه از طریق درج شروط کلیدی توزیع ریسک در قرارداد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت ریسک، به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای در سال‌های اخیر در قراردادهای نفت و گاز موردتوجه قرار گرفته است، به‌طوری‌که اجرای موفّق هر پروژه در گروی طراحی قراردادی کارآمد است که با انتقال مسئولیت مدیریت و تحمّل ریسک‌ها به طرفی که در بهترین موقعیت برای مدیریت آنها قرار دارد، منجر به توزیع بهینه و عادلانۀ ریسک‌های پروژه گردد. این مقاله استفاده از انواع مکانیسم‌های قراردادی توزیع ریسک در قراردادهای نفت و گاز، ازقبیل شرط عدم‌مسئولیت، شرط تحدید مسئولیت، شرط مصونیت، شرط وجه التزام و شرط الزام به اخذ پوشش‌های بیمه‌ای مشخص را موردبررسی قرار می‌دهد و در انتها بی‌اعتباری شروط قراردادی را زمانی که منجر به تخصیص ناعادلانه ریسک می‌شوند، موردبحث قرار می‌دهد.

Given the wide range of risks the contracting parties face in oil and gas projects, risk management strategies play an essential role in reducing risk costs, reducing disputes between contracting parties, and ultimately, achieving the business objectives of the contract. Contractual allocating of project risks through the inclusion of key distribution risk clauses in the contract, as one of the most important risk management mechanisms, has been considerably taken into account in recent years in oil and gas contracts. So that the successful implementation of each project is based on the efficient design of the contract, leading to an optimal and equitable distribution of project risks by transferring the responsibility for accepting and managing risks to the one that is in the best position to manage them. This paper examines the use of a variety of contractual risk allocation mechanisms in oil and gas contracts, such as exclusion clause, liability limitation clause, indemnity clause, liquidated damage clause and the clause of requirement to obtain certain insurance coverage and at the end, discusses invalidity of contractual terms when they lead to unfair risk allocation.

نظر به اینکه در هر قرارداد طرفین به دنبال به حداقل رساندن ریسک های خود و درمقابل به حداکثر رساندن عایدی و نفع حاصل از قرارداد هستند؛ این امر منجر به ایجاد تنش و اختلاف میان طرفین قرارداد می گردد؛ اما به عنوان ابزاری پیشگیرانه جهت جلوگیری از ایجاد اختلاف ، طرفین می توانند در زمان تنظیم و تدوین قرارداد با درج شروط رایج که برای تخصیص ریسک و تعیین حقوق و تعهّدات متقابل به کار برده می شود تا حدی روابط قراردادی موجود را از مشاجرات احتمالی آتی مصون نگاه دارند١٧ که این مهم از طریق مکانیسم هایی تحت عنوان شرط عدم مسئولیت ، شرط تحدید مسئولیت ، شرط مصونیت ، شرط وجه التزام و درج 18 شرط الزام به اخذ پوشش های بیمه ای معین در قراردادهای نفت و گاز ممکن می شود. عادل ابراهیم پور اسنجان ، «نقش حقوقی و قراردادی عوامل سه گانه مسئولیت ، شرط پذیرش مسئولیت ، جبران خسارت و انتقال آن به شرکت های بیمه ای و تعامل آنها با یکدیگر در تخصیص خطرپذیری : موردکاوی قراردادهای بالادستی بیع متقابل در صنعت نفت و گاز ایران و قراردادهای امتیازی نفتی انگلستان » (پایان نامه دکتری تخصصی حقوق نفت و گاز، تهران : دانشگاه تهران ، ١٣٩٥)، ٥٤. 1) Before the Completion Date, the Contractor's Total Cumulative Liability to the Company Arising out of or Related to the Performance of the Contract Shall be Limited to the Sum ← 41 ٤-٣- شرط مصونیت یکی دیگر از ابزارهای توزیع ریسک که در قراردادهای نفت و گاز به طور معمول مورداستفاده قرار می گیرد و به واسطۀ آن طرفین قرارداد با فاصله گرفتن از نرم های حقوقی مبادرت به 42 تخصیص ریسک بر اساس نیازمندی ها و توانایی های خود می نمایند، شرط مصونیت می باشد.