خلاصة:
حق دفاع در دعاوی یکی از حقوق اساسی شناخته شده خوانده است . در حوزه ی مسئولیت مدنی نیز خوانده (عامل ورود زیان) دارای حق دفاعیست که به وی اجازه می دهد به ادعای زیان دیده ایراد وارد کند. در حقوق ایران بحث دفاعیات خوانده در حوزه ی مسئولیت مدنی مورد غفلت قرار گرفته است. در این نوشتار با بررسی دفاعیات در مسئولیت مدنی مبتنی بر خطا در نظام حقوقی آمریکا نظریات موجود در حقوق آمریکا را بررسی می کنیم. خواهیم دید این مباحث که گاه در کتب فارسی مسئولیت مدنی به طور پراکنده به عنوان مطالعات تطبیقی مورد بررسی قرار می گیرند، در نظام حقوقی ایران چه جایگاهی دارند. در نظام حقوقی مسئولیت مدنی آمریکا، امروزه دفاع تقصیر مشارکتی که باعث محرومیت کامل زیان دیده از جبران خسارت می گردید، به طور گسترده طرد شده و دفاع تقصیر مقایسه ای جایگزین آن شده است. هدف اصلی از این مقاله، پیشنهاد مطالعه ی نظامند دفاعیات است که به حقوق خوانده و خواهان شفافیت بخشیده و از آشفتگی مطالعاتی موجود فعلی می کاهد. به علاوه با مطالعه ی تطبیقی جایگاه بحث دفاع تقصیر مقایسه ای در نظام حقوق عرفی آمریکا بررسی می کنیم که چگونه می توانیم از این دکترین در حقوق ایران بهره جوییم.
Tortfeasors are entitled to defend themselves against liability claims. In the United States tort system, in addition to general defenses, common law rules have recognized special affirmative defenses for tortfeasors based upon plaintiff's carelessness that has contributed to the injury. The two defenses at study in this article are contributory negligence and comparative fault. In this article, we introduce the defense within a new structure that is compatible with the Iranian legal system. This article contributes to the academic tort law literature in Iran by proposing the recognition of such a rubric in the Iranian tort system. In a comprehensive compative study, it further explain how we can incorporate comparative fault defense in Iran’s legal system. The proposed structure is theoretically applicable to Iran’s civil responsibility schemes, and practically beneficial for lawyers and advocates. We will also study the development and changes of the two doctrines in the U.S. and the influence of workers’ compensation law in their development.
ملخص الجهاز:
دفاع در برابر مسئوليت مدني ناشي از خطاي بي احتياطي بر مبناي تقصير زيان ديده با تأکيد بر حقوق آمريکا لعيا جنيدي زهرا تخشيد تاريخ دريافت : ٩٧/١١/١٠ تاريخ پذيرش : ٩٨/٠٩/١٩ چکيده حق دفاع در دعاوي يکي از حقوق اساسي شناخته شدة خوانده است .
هرچند دفاعيات خوانده شمول گسترده اي دارد، در اين نوشتار تأکيد بر نظرياتي خواهيم داشت که بر اساس آنها با اثبات تقصير زيان ديده ، عامل ورود زيان از جبران خسارت به طور کلي يا جزئـي معاف مي شود.
٣ دکتـرين خطـاي اشتراکي بدين معناست که صرف نظر از ميزان تقصير عامل ورود ضرر، زيان ديده تنهـا بـه دليـل 4 دخيل بودن در بروز حادثه ، به طور کلي از جبران خسارت محروم مي گردد.
در آمريکا، اين نظريه براي اولين بار در دعواي اسميت در برابر اسميت ٢ مطرح شد٣ که در آن با اشاره به پروندة باترفيلد دادگاه انگليس ، زيان ديده به دليل عدم رعايت احتياط لازم به طور کلي از جبران خسارت محروم شد.
به علاوه ، بحث چگونگي تقسيم خسارت ميان مسئولين از اين حـوزه خـارج اسـت و فصل جداگانه اي را به خود اختصاص داده است که در حقوق آمريکا به طور معمول ذيل عنوان Apportionment of Liability مورد مطالعه قرار مي گيرد.
دفاع تقصير مشارکتي در برابر مسئوليت مدني مبتني بر خطاي بي احتياطي ٢ به طور سنتي در نظام کامن لاي آمريکا به خوانده اجازه مي داد تا با اثبات تقصير زيان ديده در بروز حادثـه ، خـود را به طور کامل از جبران خسارت معاف کند.