خلاصة:
تأمین مالی یکی از موضوعات حائز اهمیت در شرایط اقتصاد مقاومتی است. در ایران راهکارهای تأمین مالی گوناگونی ازجمله بازار سرمایه وجود دارد؛ اما با عنایت به ریسک گریزی سرمایهگذاران برای ورود به این بازار، ابزارهای مالی اسلامی تحت عنوان اوراق صکوک، مطرح و با اقبال بالایی مواجه شدند. اوراق اجاره، کاربردیترین صکوک در کشور ماست. یکی از مباحث بدیع در این حوزه، بررسی جریان خیارات بهعنوان ابزار حق فسخ در این اوراق است. در این مطالعه نخست مبانی فقهی و حقوقی زیربنایی خیارات شامل قواعد لاضرر، حکومت اراده، قصد و رضای متعاقدین، تروّی و نظریه حمایتی تشریح گردید. سپس خیارات قابلاجرا در اوراق اجاره بهعنوان معیارهای پیشبین و جبرانکننده معاملات، با ذکر مصادیق مرتبط با هر خیار، مورد مداقّه قرار گرفت. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که امکان اجرایی شدن خیارات عیب، تدلیس، غبن، شرط، اشتراط، رؤیت، تبعّض صفقه، تعذر تسلیم و تفلیس در روابط فیمابین برخی از ارکان انواع صکوک اجاره وجود دارد
Financing is one of the most important issues in the resistive economy. There are a variety of financing options available in Iran, including the capital market, but given the risk aversion of investors to enter this market, Islamic financial instruments such as securities emerged and were highly sought after. Islamic financial instruments known as Sukuk bonds have been widely accepted. Sukuk Al Ijara are the most applicable Sukuk in our country. One of the unprecedented topics in this field is the study of executable options as a means of terminating the securities. In this study, at first the basic legal and jurisprudential foundations of options such as rule of prohibition of detriment, interpretative law, the rule of will power, intention and consent of contract's parties, expediency, protective theory were described. Then, Enforceable options in Sukuk Al Ijara bonds as predictive and offsetting measures of contracts by mentioning examples of each option was examined. The results of this study indicates that it is possible to execute following options such as defect, deceit, lesion, conditions, unfulfilled conditions, inspection, sales unfulfilled in part, impossibility of delivery and insolvency in relations of the contract's parties.
ملخص الجهاز:
نتايج اين مطالعه حاکي از آن است که امکان اجرايي شدن خيارات عيب ، تدليس ، غبن شرط ، اشتراط ، رؤيت ، تبعض صفقه ، تعذر تسليم و تفليس در روابط فيمابين برخي از ارکان انواع صکوک اجاره وجود دارد.
پژوهش هايي که تاکنون در حوزة اوراق صکوک انجام شده است ، اغلب در زمينۀ فرايند تأمين مالي و سياست گذاري از طريق انتشار اوراق اجاره (کريمي،١٣٨٨، ٢٦؛ گلستاني، ١٣٨٩، ١١)، اهميت ، ضرورت ، کارکرد و ماهيت صکوک(موسويان و فراهاني فرد، ١٣٨٥، ١٩؛ سروش ، ١٣٨٦، ٢٢)، تأثير اين ابزارها بر توسعۀ اقتصادي(حسن زاده و احمديان ،١٣٩١، ٣٦؛ حسني و همکاران ، ١٣٩٢، ٢٤) و طراحي مدل عملياتي(موسويان ، ١٣٨٩، ٦) براي انواع صکوک بوده است .
برخي از مطالعات نيز به بررسي ابعاد فقهي و حقوقي اوراق صکوک (موسويان و رحيمي، ١٣٩٢، ١٩) و ريسک هاي اين اوراق (سروش و صادقي، ١٣٨٦، ٢٥؛ قنواتي و لنگرودي، ١٣٨٩، ١٥٦) پرداخته اند، اما پژوهشي که به صورت موردي به نقش خيارات در اوراق صکوک پرداخته شده باشد، انجام نشده است .
با توجه به اينکه در معاملات اوراق صکوک تنها دو طرف معامله وجود نداشته و ارکان ديگري نيز حضور دارند، در پژوهش حاضر تلاش گرديد که علاوه بر تحليل خيارات جاري در ارتباط با سرمايه گذاران و شرکت هاي تأمين مالي کننده در انواع اوراق صکوک اجاره ، ارتباط ميان نهاد واسط و باني در اوراق مذکور و همچنين ارتباط ميان واسط و فروشنده دارايي در اوراق اجاره تأمين دارايي مورد بررسي قرار گيرند.