خلاصة:
این مقاله به دنبال بررسی و تحلیل قرائت اجتماعی و معرفتی طه حسین از اندیشه ابنخلدون و نقد و ارزیابی آن است. در این راستا، با استفاده از روش اسنادی و تاریخی، پس از تحلیل دیدگاهها و نقدهای طه حسین در مورد اندیشه ابنخلدون، نقدهای او در چند محور برجسته و تلاش میشود تا با عنایت به پیشزمینههای نظری طه حسین و با بررسی جهانبینی و سنت نظری ابنخلدون، دیدگاههای طه حسین در مورد اندیشه ابنخلدون نقد و ارزیابی شود. این تحقیق نشان میدهد که طه حسین از دریچۀ نگاه اثبات‌گرای خویش و براساس جهانبینی علم مدرن به نقد دیدگاههای ابنخلدون پرداخته است؛ در حالی که ابنخلدون در سنت فکری کلامی اشعری بوده و از جهانبینی کاملاً متمایزی برخوردار بوده است. در نتیجه، به نظر میرسد، نقدهای طه حسین بر ان‍دی‍ش‍ه‌ه‍ای ابنخلدون در بسیاری موارد بیتوجه به پیشزمینههای نظری او صورت گرفته‌اند و به همین دلیل نمیتوانند درست باشند.
ملخص الجهاز:
با توجه به خوانشهای مختلفی که از اندیشۀ ابنخلدون ارائه شده است و به‌ویژه با توجه به قرائت طه حسین از تفکرات او، ضرورت دارد تا دیدگاههای ابنخلدون در بستر زمینههای فکری و اجتماعی خود او بررسی شود و پیشزمینههای فکری و اجتماعی دیگر در تحلیل و نقد آثار او بر آنها تحمیل نشود.
از جمله آثار منتشر شده در مورد تفکرات ابنخلدون به زبان فارسی (تألیف و ترجمه) میتوان به موارد زیر اشاره کرد: ح‍ک‍ومت اسلامی و نظر ابنخلدون اثر داوود رسایی (1348)، ش‍ن‍اخ‍ت انواع اج‍ت‍م‍اعات از دیدگاه فارابی و ابنخلدون اثر غلامعلی خوشرو (1372)، بررسی جامعه‌شناختی "تئوری انحطاط" در نظریات ابنخلدون اثر سهیلا صادقی فسائی (1379)، س‍رچ‍ش‍م‍ه‌ه‍ای جامعهشناسی (بررسی مقدمه و کتاب العبر اثر ابنخلدون) اثر غلامرضا جمشیدنژاد، اکبر ایرانی و علیرضا مختارپور (1380)، جهانبینی ابنخلدون اثر ایو لاکست (1386)، ح‍ک‍م‍ت دینی و یونان‌زدگی در عالم اسلامی از آغ‍از تا ع‍ص‍ر ابنخلدون اثر محمد مددپور (1389)، جامعهشناسی ابنخلدون و اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان از فارابی تا ابنخلدون اثر تقی آزاد ارمکی (1389) ابنخلدون اثر امید پارسایی‌فر (1391)، ابنخلدون نظریه‌پرداز عصبیت اموی اثر مصطفی امه طلب (1391)، ابنخلدون و تاریخ اثر محمد طالبی (1391)، زندگی و اندیشه ابنخلدون (اولین جامعه‌شناس مسلمان) اثر علیرضا بهنام (1392)، ابنخلدون ترجمه و تدوین کامیار صداقت ثمر حسینی (با مقالات از محمد عابد الجابری، علی الوردی، السید الشرقاوی و رضوان السید) (1392)، ابنخلدون و آینده جهان مدرن اثر مهدی حبیب‌الهی (1396)، پ‍ژوه‍ش‍ی در ان‍دی‍ش‍ه‌ه‍ای ابنخلدون اثر محمدعلی شیخ (1396)، ابنخلدون: مورخ، جامعه‌شناس و فیلسوف اثر ناتانیل اشمیت (1396)، ابنخلدون نخستین جامعه‌شناس مسلمان اثر سیدمحمد ثقفی (1396)، ابنخلدون در بن‌بست‌ها و فقدان‌های ایرانی اسلامی معضل افق‌زدایی از فرهنگ و اندیشه در جوامع اسلامی اثر حسن محدثی (1397).
(
, 
, 
)
