خلاصة:
یکی از مسایل مهم در مباحث انسان شناسی، مسیله جایگاه «عمل» در وجود انسان و نقش آن در رسیدن او به کمال است. از نظر ملاصدرا، هر عملی که انسان انجام میدهد، حقیقت آن در درون نفس او شکل میگیرد؛ بدین صورت که افکار و اعتقادات منشا پیدایش گرایشها و احساسات در انسان میگردد و وجود گرایشها و عواطف باعث ایجاد عزم و اراده بر انجام عمل میشود. بنابرین، عمل ظاهری نمود و جلوه یی از افکار، نیات، احساسات و تمایلات انسان است و تاثیر مستقیم بر شکل گرفتن حقیقت انسان ندارد، بلکه تنها بروز و ظهور حقیقت نفس انسانی است. به این ترتیب، حقیقت و باطن عمل همان صور و ملکات نفسانی است که در آخرت نیز پدیدآورنده بدن مثالی و اخروی خواهد بود. در واقع، انسانها از طریق عمل، خود را در جهان بیرونی جلوه گر میسازند. بنابرین، این سخن که عمل علت پیدایش حالات و صفات در نفس است و در صورت تکرار باعث پیدایش ملکات نفسانی در انسان میشود، از نظر ملاصدرا صحیح نیست. او معتقد است عمل محصول حالات و تمایلات انسانی است و صرفا نقشی واسطه یی میان نفس انسانی و جهان مادی و بیرونی دارد. البته عمل بطور غیرمستقیم بر شکل گرفتن افکار و اندیشه های جدید و بدنبال آن، احساسات و تمایلات نو، تاثیر میگذارد.
One of the important problems in the field of anthropology is the place of “act” in Man’s existence and its role in attaining perfection. In Mulla Sadra’s view, when a person performs an act, its truth is developed inside their soul so that thoughts and beliefs function as origins of different tendencies and feelings in human beings. Therefore, external acts are manifestations of human thoughts, intentions, feelings, and tendencies; they do not directly affect the formation of the truth of human beings but only function as the manifestation of the truth of the human soul. In this way, the truth and inner nature of act is identical with soulish forms and habits, which in the hereafter create the Ideal and otherworldly body. In fact, human beings represent themselves in the outside world through their acts. Hence, Mulla Sadra rejects the idea that act is the cause of the emergence of states and attributes in the soul and, in case of repetition, results in the development of soulish habits. He, rather, believes that act is the product of human states and tendencies and merely plays the role of an intermediary between the human soul and the external material world. However, acts indirectly affect the formation of new thoughts and, as a result, new emotions and dispositions.
(
, 
, 
)
