خلاصة:
کثرت گرایی در واقع برتری چند گانگی بودن بر تک بودن وتقدم اصل گوناگونی
در برابر همسانی در مطالعات انسانی وعالم نظری است . یکی از خصوصیات مهم
جوامع پلورال از دیدگاه پلورالیست ها مشارکت مردمی در اداره جامعه و ایفای
نقش دولت به طور غیرمستقیم از طرف مردم می باشد.مشارکت سیاسی، بویژه در
ابعاد رقابتی آن، به دلیل فنی و عملی، همواره در قالب تکثرگرایی سیاسی ظاهر
می شود. مقوله ی کثرت گرایی،جزء مفاهیم زیر بنایی است که از نیازهای اساسی
انسان معاصر و جوامع امروزی،به شماره می رود. هدف این نوشتار تصویر و
ترسیم نمای بیرونی تکثر گرایی سیاسی در دولت اسلامی است . احزاب سیاسی به
اعتبار قلمرو جغرافیا یی و اعتقادی به دو دسته مهم قابل تقسیم هستند . با توجه به
قلمرو جغرافیایی، احزاب سیاسی به دو نوع احزاب منطقه ای و ملی تقسیم
می شوند. از نظر اعتقادی، احزاب و جناحهای سیاسی به دو دسته بزرگ احزاب
اسلامی و احزاب غیراسلامی تقسیم می شوند. احزاب اسلامی به نوبه خود به دو
دسته احزاب مذهبی - کلامی و احزاب اجتهادی - فقاهتی تفکیک می گردند . در
این نوشتار بیشتر کوشش ما توضیح اجمالی محسنات، معایب و قواعد حاکم بر
فعالیت سیاسی احزاب اجتهادی - فقاهتی با توجه به شرایط جامعه اسلامی ایران
است.
ملخص الجهاز:
( بررسي تطبيقي جامعه اسـلامي و جامعـه مـدني /٩٥)پيشينه اين نوع از کثرت گرايي به عصر روشنگري (رنسانس ) برمـي گـردد کـه در آن ، پذيرش فردگرايي و حقوق طبيعي و مواجهه انسان ها با تکثر رسانه هـاي جمعـي ، موجـب رشد و بالندگي تفکر پلوراليسم اجتماعي به عنوان تفکر مشوق تشکيل احزاب ، گـروه هـاي مدني و مصاف دموکراتيک ، گرديد.
) Ibid (وجود چنين ساختار مردم گرايانه و مردم مدارانه در جامعه تکثرگـرا، دو کار ويژه مهم انجام مي دهد: نخست گسترش آگاهيها و نهادهاي سياسـي - مردمـي و دوم : تقريب مصالح نظام سياسي با مصلحت عامه ; حزب يا جناح حـاکم در رقابـت بـا احـزاب معارض ، مصلحت دولت را اساسا هنگامي تضمين خواهد کرد که بتوانـد مـصالح عامـه را تشخيص و تامين نمايد.
بطور خلاصه ، تکثرگرايي سياسي در دولت اسلامي به ايـن مفهـوم اسـت کـه هـر حزب اسلامي در راستاي قطب بندي مردم و اقنـاع آنـان دربـاره صـحت و فايـده منـدي برنامه هاي حکومتي خود در صورت دسترسي به قدرت سياسي فعاليت ميکند.
ايـن نوع کثرت گرايي برخاسته از شريعت و مباني اسلامي ، ضمن تقويت وفـاق و انگيـزه هـاي مشارکت ملي ، و جلوگيري از رکود سياسي جامعه ، نظارت بر حاکم يا حزب و گروه حاکم ممکن و مصلحت نظام و مردم را تقريب مـي نمايـد.
) ٦) از مهمترين قواعد تکثر گرايي و رقابت سياسي ، اهتمام احزاب و گروهها بر وحدت امت اسلامي و وحدت ملي است به اين ترتيب ، مبارزه و رقابـت سياسـي تـا آنجـايي مـي توانـد کارآمد باشد که ضمن پرهيز از هر گونه خدشه بر وحدت جامعه اسلامي مرزهـا و حـدود رقابت مبتني بر عدم خشونت و تفرقه حفظ و رعايت شود.