خلاصة:
هدف و مقدمه: ظهور نسل جدید الیاف و منسوجات پیشرفته و استفاده از فناوریهای نوین در صنعت نساجی
تحولی بزرگ در این صنعت کهن ایجاد نموده است. روند کلی صنعت نساجی در جهان حرکت به سمت تولید محصولاتی با تکنولوژی پیشرفته بوده که پارامترهای طراحی آنها منحصر به زیبایی ظاهری نبوده و بلکه هدف از تولید آنها به دست آوردن محصولاتی با عملکرد ویژه میباشد که عموما تحت عنوان الیاف و منسوجات پیشرفته شناخته میشوند. انواع الیاف و منسوجات پیشرفته شامل منسوجات عمرانی، منسوجات کشاورزی، منسوجات صنعتی، منسوجات پزشکی و بهداشتی، منسوجات ورزشی، منسوجات هوشمند، منسوجات نانو، منسوجات نظامی است. این منسوجات امروزه در حوزههای مختلف نظیر حمل و نقل، فیلتراسیون، صنایع الکتریکی و الکترونیکی، مخازن ذخیره، مواد کامپوزیتی ضد خوردگی به کار میروند.
الیاف و منسوجات پیشرفته یک بخش استراتژیک و با اهمیت این صنعت محسوب شده که با توجه به اهمیت بالای آن همواره میبایست بهروزرسانی و توسعه یابد. بیشک این مدرنسازی بدون داشتن یک برنامه راهبردی مطلوب محقق نخواهد شد. به منظور ارائه یک برنامه راهبردی در حوزه الیاف و منسوجات پیشرفته، در مرحله اول میبایست جایگاه فعلی کشور به درستی روشن شود. همچنین باید ابعاد در حال رشد فناوریهای جدید در حوزه صنعت نساجی روشن شده و سپس نقاط قوت و ضعف و تهدیدات و فرصتهای پیش روی فنی و اقتصادی مشخص گردد. همچنین میبایست نیازهای حال و آینده کشور به صورت دقیق بررسی شده و سپس با در نظر گرفتن امکانات و ظرفیتهای بالفعل و بالقوه کشور در این حوزه و با توجه به اسناد بالادستی و نظرات خبرگان، راهبردهای توسعهی این صنعت در دهه آینده کشور تعیین و به صورت یک سند راهبردی تدوین گردد. از این رو، در این پژوهش با ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدات پیشروی کشور در این حوزه، تلاش میشود راهبردهای مناسب جهت توسعه این صنعت مهم تدوین و اولویتبندی گردد.
روششناسی: از آن جا که هدف اصلی این پژوهش تدوین راهبردهای توسعه صنعت نساجی پیشرفته کشور است، پژوهش حاضر بر مبنای هدف کاربردی و از منظر گردآوری دادهها یک پژوهش توصیفی پیمایشی است. همچنین در - این پژوهش از روش مصاحبه و تهیه پرسشنامه از متخصصین خبره این صنعت هم از مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و هم از مراکز وابسته به نیروهای مسلح کشور استفاده شده است. برای تائید پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از نرمافزار SPSS ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از مولفهها محاسبه شد. به منظور تدوین و انتخاب راهبردهای مناسب نیز در ابتدا از دو ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ارزیابی عوامل داخلی برای ارزیابی عوامل راهبردی تاثیرگذار در این حوزه استفاده گردید
و سپس با استفاده از روش تجزیهوتحلیل SWOT راهبردهای ترکیبی تعیین گردید. در نهایت از روش ماتریس
برنامهریزی استراتژیک کمی به منظور اولویتبندی راهبردهای تدوین شده برای صنعت نساجی پیشرفته کشور بهره گرفته شد. )2/ 2 است. ) ۵5 / یافتهها: مطابق نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، مجموع امتیاز ماتریس عوامل داخلی بیشتر از ۵ که این موضوع به معنای غلبه نقاط قوت بر نقاط ضعف صنعت میباشد. نتایج نشان داد که امتیاز نهایی به دست آمده از 2 بوده که بیانگر این مهم است که صنعت مذکور به لحاظ عوامل خارجی با تهدید مواجه / ماتریس عوامل خارجی ۰3 است. به عبارت دیگر صنعت نتوانسته است از عواملی که فرصتها را ایجاد کردهاند بهرهبرداری کند و از عواملی که موجب تهدید میشود دوری کند.
پس از شناسایی و ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، این عوامل از ماتریسهای عوامل داخلی و خارجی وارد ماتریس SWOT 2 و / شده و راهبردهای ترکیبی تعیین گردید. با توجه به امتیاز نهایی حاصل از ماتریس عوامل داخلی که ۵5 2 بوده است وضعیت صنعت مورد بررسی در ناحیه مربوط / همچنین امتیاز نهایی حاصل از ماتریس عوامل خارجی که ۰3 به استراتژیهای رقابتی قرار میگیرد. این وضعیت ناشی از غلبه نقاط قوت داخلی بر نقاط ضعف و همچنین غلبه تهدیدات بر فرصتها است. نتایج ارزیابی ماتریس QSPM نشان داد که راهبرد افزایش تعامل و ارتباط صنایع دفاعی با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی فعال در حوزه صنعت نساجی به منظور رفع نیازهای نیروهای مسلح کشور مهمترین راهبرد توسعه صنعت نساجی پیشرفته کشور در حوزه های امنیتی و دفاعی است. بحث و نتایج: پ برای تدوین راهبردهای مطلوب در حوزه صنعت نساجی پیشرفته کشور ، عوامل موثر بر توسعه آن، نقاط قوت و ضعف این صنعت در حال حاضر و نیز فرصتها و تهدیدات پیشروی آن پشناسایی شد.ند همچنین با استفاده از ارزیابی این عوامل تاثیرگذار و ترکیب بهینه آنها به تعیین راهبردهای تهاجمی، رقابتی، محافظانه کارانه و تدافعی مناسب برای توسعه صنعت مذکور اقدام گردید. نتایج نشان داد که راهبردهای مطلوب برای توسعه صنعت مورد بررسی راهبردهای رقابتی است. راهبردهای قرار گرفته در این ناحیه در مرحله بعد با استفاده از ماتریس برنامهریزی استراتژیک
کمّی اولویتبندی گردید. نتایج پژوهش بیانگر این است که راهبردهای افزایش تعامل و ارتباط صنایع دفاعی با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی فعال در حوزه صنعت نساجی و دانشبنیان نمودن صنایع نساجی کشور از قویترین راهبردهای پیش رو برای توسعه صنعت نساجی پیشرفته کشور است. اقدامات مناسب برای دستیابی به این راهبرد میتواند شامل شناسایی دانشگاهها و مراکز علمی پیشرو در حوزه الیاف و منسوجات پیشرفته، تشکیل بانک اطلاعاتی اساتید و نخبگان علمی فعال در حوزه صنعت نساجی کشور، تشکیل بانک اطلاعاتی پروژهها، پایاننامهها و تحقیقات علمی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور در حوزه صنعت الیاف و نساجی و استفاده از ظرفیت و توانمندی مراکز و نخبگان شناسایی شده به منظور تولید الیاف
و منسوجات مورد نیاز نیروهای مسلح کشور در قالب طرحهای پژوهشی و قراردادهای همکاری باشد.
The emergence of new generation of advanced fibers and textiles as well as the use of modern technologies in the textile industry have created a great change in this industry. The advanced textiles are a strategic and important part of textile industry,which must always be up-to-date with the emergence of new threats. This is not possible without a strategic plan and appropriate strategies. Therefore, the present study aims to compilation a strategic plan for the Iran's advanced textile industry. In order to compilation and select appropriate strategies, external factor evaluation (EFE) and internal factor evaluation (IFE) matrices were used to assessment the effective strategic factors in this field. Then, these factors were entered into the SWOT matrix from IFE and EFE matrices and combined strategies were determined. The QSPM matrix was also used to prioritize the selected strategies for the Iran's advanced textile industry. The results showed that strategies of enhancing the interaction and relationship of defense industry with universities and research centers active in the field of textile industry as well as creating knowledge-based industries are among the strongest strategies for developing the advanced textile industry.
ملخص الجهاز:
بحث و نتايج : پ براي تدوين راهبردهاي مطلوب در حوزه صنعت نساجي پيشرفته کشور ، عوامل مؤثر بر توسعه آن ، نقاط قوت و ضعف اين صنعت در حال حاضر و نيز فرصت ها و تهديدات پيشروي آن پشناسايي شد.
1 Koumoulos 2 Sadachar 3 Karpova 4 Hussain 5 Asmara بنابراين امروزه صنعت نساجي گستره کاربردي بسيار وسيعي را به خود اختصاص داده است که اين خود اهميت بسيار بالاي اين صنعت را به خوبي نشان ميدهد و با توجه به اشتغال زايي بالا، ارزآوري، توليد ثروت ملي، نياز به سرمايه گذاري کمتر نسبت به ساير صنايع بزرگ بسيار مورد توجه اغلب کشورهاي دنيا قرار گرفته است .
در اين پژوهش از روش ماتريس برنامه ريزي راهبردي کمي به منظور اولويت بندي راهبردهاي تدوين شده براي صنعت الياف و نساجي کشور استفاده شده است .
ستون سمت راست اين ماتريس دربرگيرنده عوامل داخلي و خارجي (نقاط قوت و ضعف ، فرصت ها و تهديدها) و رديف بالاي آن شامل راهبردهاي مختلف براي صنعت الياف و نساجي کشور با محوريت حوزه هاي امنيتي و دفاعي است .
ماتريس برنامه ريزي راهبردي کمي براي راهبردهاي صنعت الياف و نساجي کشور در جدول ٥ ارائه شده است .
Wellington Sears Handbook of Industrial Textiles, New York: Taylor & Francis.
Analysis of Pakistan's textile and clothing industry.
A sustainable development strategy for the Uzbekistan textile industry: The results of a -AHP analysis.
Assessment of the Indian and US Technical Textile Industries: Application of Analysis.