خلاصة:
در طول زمان، نهادهای قدرت از نظامهای ادبی و فرهنگی برای تحقق اهداف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی خود استفاده کردهاند. سؤال تحقیق این بود که آیا ادبیات کودکان و نوجوانان ایران نیز متأثر از نهادهای قدرتمند ادبی و غیرادبی بوده است و آیا برای تحقق اهداف خاص دستکاری شده است یا خیر. ازآنجاییکه در پژوهشهای دیگر به این موضوع پرداخته نشده است، بر آن شدیم تا به بررسی آثار در بازهی زمانی 1340-1367 که یکی از پررویدادترین دورههای تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران بوده است، بپردازیم. ازآنجاییکه بررسی تمامی آثار تولیدی این بازهی زمانی از حوصلهی این پژوهش خارج بود، پیکرهی مطالعه محدود به آثار جایزهگرفته و برجستهی این دوره شد. جمعاً 169 اثر جایزهگرفتهی ترجمه و تألیف استخراج و جزئیات آثار با کمک منابع کتابخانهی ملی ایران، کامل و با نرمافزار SPSS تحلیل شد. علاوهبر این، محتوای آثار جایزهگرفته به لحاظ موضوعی، بررسی و مقایسه شدند. نتایج نشان داد که علیرغم نوپابودن نظام ادبی کودک و نوجوان در این دوره، نهادهای قدرت از آن برای تحقق اهداف سیاسی و اجتماعی خود استفاده کردهاند.
Throughout history, powerful institutions of various communities have turned to Children’s Literature to pursue their political, religious, economical, commercial, and socio-cultural purposes. As this had occurred commonly in different communities, the query of the present study was to investigate whether Iran’s powerful institutions had also affected Children’s Literature to pursue similar purposes as well. Review of previous literature showed no similar work carried out on Iranian Children’s Literature with such intention. The study was delimited to only those written and translated literature that had received awards by national and international institutions (this would ensure direct effect of power on product) and the scope of investigation was from 1340/1361 to 1367/1988. The period was selected intentionally due to the drastic socio-political and ideological changes in the country because of two major events: 1) the Islamic Revolution and 2) The Iran-Iraq war. A sum of 169 awarded literatures were collected and then analyzed quantitatively by SPSS software and later qualitatively by content analysis. Overall, results showed that despite all the commotion in the country, powerful institutions had indeed affected Children’s Literature and directed it for other purposes.
ملخص الجهاز:
بررسي تأثير نهادهاي قدرت بر آثار کودک و نوجوان ايران نمونه پژوهي: آثار تأليف و ترجمه جايزه گرفته پيش و پس از انقلاب اسلامي (1340-1367) ناديا غضنفري مقدم محمدرضا هاشمي محمودرضا قربان صباغ دانشگاه فردوسي مشهد چکيده در طول زمان ، نهادهاي قدرت از نظام هاي ادبي و فرهنگي براي تحقق اهداف سياسي، فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و مذهبي خود استفاده کرده اند.
اين در حالي است که در دوره ي ١٣٥٨-١٣٦٧ جمعا نوزده جايزه به ١٣١ اثر ترجمه و تأليفي کودک و نوجوان ايران تعلق گرفته است که از اين ميان دوازده جايزه ي ملي (جوايز کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان ، کيهان بچه ها، اصفهان ، قصه هاي قرآن ، رشد، کتاب کرمان ، دفاع مقدس ، سروش ، شوراي کتاب کودک، قلمرو و کتاب سال ) و هفت جايزه ي بين المللي (جوايز ژاپن ، تايپه ، لايف ، نوما، يونسکو، مونيخ ، ادبيات نوجوانان پاريس ) بوده است .
محتواي آثاري که موضوعات محوري آن ها شامل دو موضوع «مطالب علمي» و «سنت هاي ايراني» ميشد، در هر دو دوره ، خنثي و بدون سوگيري خاص ايدئولوژيک بودند؛ مانند داستان عمو نوروز (١٣٤٦) نوشته ي فريده فرجام يا عصر يخبندان (١٣٤٨) ترجمه ي حميده غروري و در جست وجوي فسيل زنده (١٣٥٢) ترجمه ي مهدي دولت آبادي.
موضوع «روابط » محتواي اصلي داستان هاي زير بود: وقتي که من بچه بودم (١٣٥٣) نوشته ي زرين کلک ، اين را ميگويند شجاعت (١٣٤٨) ترجمه ي روحي، کلاغ ها (١٣٥٤) نوشته ي ابراهيمي، پيپي جوراب بلند (١٣٥٠) ترجمه ي امامي و کارتنک شارلوت (١٣٥٣) ترجمه ي اميرشاهي.