تاثیر فرهنگ سیاسیِ غیرمشارکتی در فروپاشی حکومت محمدرضاشاه مقالة

پژوهش‌های سیاسی و بین المللی پاییز 1396 - شماره 32 التصنيف B (Azad University (‎29 صفحة - من 63 إلی 91 )

الکلمات المفتاحية: بحران مشروعیت فروپاشی عصر پهلوی دوم فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی ساختارحکومت استبدادی Despotic Governmental Structure Collapse the Non-Participatory Political Culture Second Pahlavi Era crisis of legitimacy

fa en

خلاصة:

هدف این مقاله بررسی چگونگی تاثیر فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی در فروپاشی حکومت محمدرضاشاه می‌باشد. مقاله حاضر بر این باور است که هرچند فرهنگ سیاسی در دوره پهلوی دوم تحت‌تاثیر عوامل متعددی شکل گرفته بود، اما واقعیت‌های تاریخی نشان می‌دهند که تاثیر ساختار حکومت استبدادی بر آن، مهم‌تر و اساسی‌تر از سایر عوامل بوده است. بطور کلی حکومت محمدرضاشاه به ‌عنوان حکومتی استبدادی، با اعطای جایگاهی ممتاز و یگانه به شخص شاه و سپردن همه امور به دست او و... مانعی اساسی در مسیر مشارکت مردم در عرصه سیاست ایجاد کرده بود و از این‌رو آنان را به انفعال و کناره‌گیری از سیاست سوق داد. وضعیت فوق، روی‌هم‌رفته از شکل‌گیری فرهنگ سیاسی مشارکتی در کشور جلوگیری کرده و در مقابل، به ایجاد فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی (انفعالی) کمک نمود. در واقع، حکومت پهلوی دوم، همواره جهت تحکیم و تثبیت موقعیت خویش، فرهنگ سیاسی مخصوص به خود یعنی فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی را ترویج می‌کرد، که این مسئله روی‌هم‌رفته موجب شیوع مولفه‌های منفی‌ای چون: ترس از قدرت شاه(حکومت)، احساس عدم‌امنیت، بی‌اعتمادی سیاسی، و ... در نزد جامعه ایران گشت.

ملخص الجهاز:

بر اين اساس ، ميتوان سال هاي١٣٢٠ تا ١٣٣٢ را دوره پراکندگي قدرت سياسي و سال هاي ١٣٣٢ تا ١٣٥٧ را دوره تثبيت و تحکيم ساخت قدرت شخصي و استبدادي ناميد» (بشيريه ،١٣٩٣؛ رهبري،١٣٨٩) و سوم اينکه ،در مورد شکل حکومت در عصر محمدرضا شاه ميتوان گفت اين حکومت از نظر رسمي و قانوني، سلطنت مشروطه بود و بر طبق قانون اساسي مشروطه ، به پادشاه قدرت اجرايي چنداني داده نشده بود، اما به ويژه از فرداي کودتاي ٢٨ مرداد و در فراسوي چهره قانوني رژيم ، قدرت فرا قانوني و پنهاني وجود داشت که بر اساس آن ، شاه به بازيگر اصلي عرصه سياست در ايران تبديل شده بود (ازغندي،١٣٨٣- الف : ٢٣٢؛ ملک محمدي،١٣٨١: ٢٠٨-٢١٠)همچنين به نوع ساختار حکومت در دوره دوم ، اصطلاحا نئوپاتريمونيال (شخص محور) نيز گفته ميشود (حاجييوسفي،١٣٨٨؛ شهابي و لينز، ١٣٨٠؛ ١٩٨٦,Arjomand) محمدرضا شاه در مقطع زماني دوازده ساله پس از سقوط پدرش رضا شاه ، به دليل جوان و کم تجربه بودن و نيز براي حفظ موقعيت لرزان خويش و کنترل دستگاه دولتي، با ساير شخصيت ها، گروه ها و طبقات اجتماعي رقابت ميکرد و سعي داشت موقعيت خود را از طريق جلب برخي حمايت هاي خارجي و داخلي حفظ و تحکيم نمايد.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول