بازتاب: این چگونه نقد کردنی است؟ المتفرقات

"باید توجه داشت، که فرق بسیار است بین یک فرد عادی،وقتی که می‌میرد،و عده‌ای،در جایی که هیچ‌کس برای دفاع از او حضور ندارد،مثلا به بدگویی از وی‌ و برشمردن نقاط ضعفش-واقعی یا غیرواقعی-می‌پردازند،و نویسنده‌ای‌ که مرده است،و سالها پس از مرگ او،جمعی منتقد-یا حتی غیرمنتقد -به نقد آثار و آراء مطرح شده در آثارش می‌پردازند؛و این نقد را نیز به‌ صورت علنی انجام می‌دهند و با چاپ و انتشار،آن را در معرض دید و نقد و نظر دیگران-از جمله موافقان و طرفداران آن نویسندهء مرده-قرار می‌دهند. در نتیجه،جامعه ادبی،خاصه جوانان و نوپایان این عرصه را،که فاقد قدرت نقد و تجزیه‌وتحلیل ادبی کافی هستند،چنان-می‌توان گفت- شستشوی مغزی داده‌اند،که بی‌آنکه خود بدانند چرا،از هدایت در ذهنشان‌ اسطوره‌ای ساخته شده است،که هرگونه نقد و نظر مخالف-ولو کاملا علمی و مستدل و منطقی-را دربارهء آثار و آراء او برنمی‌تابند؛و نسبت به‌ آن،واکنشهای احساسی و بعضا عصبی تند نشان می‌دهند."