خلاصة:
بیان مسئله
در دوره پهلوی دوم بعد از خارج شدن معماری تاریخی ایران از گردونه رقابت، تمامی عرصه شهرهای کشور در موقعیت نوسازی قرار می گیرند. همچنین در این دوران در ازبکستان نیز تحولات متعددی تحت فرآیندهای مدرنیزاسیون شوروی صورت می گیرند. از این رو به نظر می رسد معماری سبک مدرن بین المللی شکل گرفته در ایران و ازبکستان دارای شباهت ها و تفاوت هایی باشد.
هدف پژوهش
شناخت چگونگی ورود و شکل گیری سبک مدرن بین المللی و نحوه تاثیر گذاری آن بر شیوه های معماری در کشورهای ایران و ازبکستان است تا به این سوالات پاسخ داده شود: آیا جریانات فکری، سیاسی و اجتماعی نو گرا در کشور های ایران و ازبکستان بر فرآیند معماری و ساختمان سازی در این دو کشور و ورود سبک مدرن بین المللی تاثیرگذار بوده اند؟ معماری سبک بین المللی در ایران و ازبکستان دارای چه ساختار، ماهیت و وجوه تفاوت و شباهت هایی بوده است؟
روش پژوهش
این پژوهش به صورت تطبیقی و با رویکردی کیفی به کمک مطالعات اسنادی و میدانی صورت گرفته است که از روش تحقیق تاریخی-تفسیری در بخش گردآوری مبانی نظری تاریخی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی در زمینه تحلیل آثار معماری استفاده شده است. جامعه آماری بناهایی هستند که به سبک معماری مدرن بین المللی در ایران و ازبکستان در دوره پهلوی دوم ساخته شدند و جامعه نمونه شامل آن تعداد از بناهایی است که در بازه زمانی مشابه (از نظر سال ساخت) قرار دارند و از نظر شباهت های عینی و عملکردی دارای قرابت های سبک شناسانه هستند.
نتیجه گیری
نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهند که مولفه های سبک مدرن بین المللی در هر سه بعد عینی، عملکردی و کالبدی در دو کشور به صورت مشابه تجلی یافته اند و ظهور مولفه های عینی، نسبت به دو مولفه دیگر شاخص تر بوده است اما ازبکستان در سال های (۱۹۷۱-۱۹۸۳ م.) سعی در بازیابی ریشه های تاریخی خود داشته است که نمونه بارز دستیابی به سبک ملی گرا را می توان در تزیینات و طرح های دوران اسلامی به کار گرفته شده در نمای ساختمان های ساخته شده در این دوران مشاهده کرد.
ملخص الجهاز:
همچنین با توجه به مطالب ذکر شده هدف از پژوهش حاضر اینگونه تبیین شدهاست که با توجه به قرارگیری کشور ایران و ازبکستان در یک حوزه تاریخی و جغرافیایی و با توجه به پیشینه سرزمین ایران و داشتن ریشههای غنی فرهنگی و تاریخی مشترک میان آن دو (بدری، 1391، 23) سعی بر آن است تا با طرح مطالعه تطبیقی تاثیر جریانهای فکری، سیاسی و اجتماعی نوگرای حاکم بر این جوامع بر چگونگی بازتاب سبک معماری مدرن بینالمللی در این دو سرزمین مورد بررسی قرارگیرد.
در نتیجه، شناخت چگونگی ورود و شکلگیری سبک مدرن بینالمللی و نحوه تاثیرگذاری آن بر شیوههای معماری و ساختمانسازی در کشورهای ایران و ازبکستان از اهداف این پژوهش بودهاست تا به این سوالات پاسخ داده شود: آیا جریانات فکری، سیاسی و اجتماعی نوگرا در کشورهای ایران و ازبکستان بر فرآیند معماری در این دو کشور و ورود سبک مدرن بینالمللی تاثیرگذار بوده است؟ معماری سبک مدرن بینالمللی در ایران و ازبکستان دارای چه ساختار و ماهیتی بودهاست و وجوه تفاوت و شباهتهای این سبک در معماری ایران و ازبکستان چگونه بودهاست؟ در این راستا، فرضیات پژوهش اینگونه مطرح میشوند که سبک مدرن بینالمللی تا حد زیادی تحتتاثیر شرایط اجتماعی، سیاسی و جریانات فکری غالب در حکومت و لایههای جامعه این کشورها بوده است و تشابه کلی در سبک معماری مدرن بینالمللی و ساختمانهای ساختهشده به این سبک در ایران و ازبکستان وجود داشته است، اما بهنظر میرسد بهرهمندی و بازیابی ریشههای تاریخی، فرهنگی و تزئینات معماری دوران اسلامی بهکارگرفته شده در نمای ساختمانهای ساخته شده به سبک مدرن بینالمللی در ازبکستان شاخص و پررنگتر باشد در راستای پاسخگویی به سوالات پژوهش، به بررسی و تجزیهوتحلیل ساختمانهای ساختهشده به سبک مدرن بینالمللی در ایران در دوره پهلوی دوم و همزمان با آن در ازبکستان (در بین سالهای1983- 1956م.