خلاصة:
در ايــن مقاله با اســتفاده از اصول و مفاهيم مســتخرج از قرآن کريم بــه تدوين مباني
جامعه شــناختي و روان شــناختي معروف و منکر پرداخته ايم . بدون شک هر علم اسلامي
مي بايد مستند به قرآن کريم باشد. به عبارت ديگر، ملاک صحت نظريه و تفکر انديشمندان
در تدوين علوم اســلا مي ، قرآن کريم است . معروف و منکرهاي ديني از مقوله ارزش ها و
هنجارهاي جامعه اســلا مي مي باشند که يکي از موضوع هاي اصلي مورد مطالعه در رشته
جامعه شناســي اند. اين نوع از مطالعه به عنوان شــيوه اي نو در جهت توليد علوم انســاني
اسلا مي براي نقد و بررسي انديشمندان اسلا مي ارائه مي گردد. ابزار شناخت در قرآن کريم
حس و عقل و قلب معرفي شــده اند. حس ، جمع آوري اطلا عات مي کند؛ عقل ، جمع بندي
و تحليــل مي کند؛ و قلب ، باور مي کند که براســاس آن رفتار شــکل مي گيرد. شــناخت
معروف و منکر در طبيعت و فطرت انسان نهفته است و با انسان متولد مي شود. همان طور
که مي توانيم با امکانات فيزيکي چشــم ، رنگ ها را تشــخيص دهيم و با اين قدرت متولد
مي گرديم ، قوه تميز درســت از غلط نيز با ما متولد مي شــود و مي توانيم معروف و منکر
واقعي را بشناســيم . اما در جريان اجتماعي شــدن ، معروف و منکرهاي مشهور اجتماعي
به تدريــج خود را به انســان ها تحميل مي کنند و اي بســا که غالب بــر قوه تميز طبيعي يا
به عبارتي فطري انســان ها شوند. اگر معروف و منکرهاي اجتماعي با معروف و منکرهاي
فطري مطابق باشند، به راحتي اين درک اجتماعي مورد تأييد هر فرد قرار مي گيرد، اما اگر
معــروف و منکــر اجتماعي با معروف و منکر فطري مطابق نباشــد، به تدريج فرد خود را
متقاعد مي ســازد تا همرنگ جامعه شود. البته هستند کساني بيداردل که در چنين مواقعي
همرنگ جامعه نشــده و به نــداي وجدان خود عمل مي کنند. پيغمبــران الهي براي تذکر
معروف و منکرهاي حقيقي مبعوث مي شــوند و به تشــخيص انســان هاي بيداردل کمک
مي نمايند. در اين مقاله تل ش ما بر اين اســت تا مکانيســم يا ســازوکار رشد فردي را در
جريــان جامعه پذيري بيان کنيــم و تعارضات و هماهنگي هاي معــروف و منکر فردي يا
فطري و اجتماعي را باين داشته، نحوه تعامل میان آنان را بيان داريم .