خلاصة:
وﻧﺪاﻟﯿﺴﻢ در ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻠﻤﯽ آن، ﺗﺨﺮﯾﺐ اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺳﻄﺢ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮل ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻣﻨﻘﻮل را درﺑﺮﮔﯿﺮد. اﻣﺎ درﺧﺼﻮص ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺨﺮﯾﺐ و آﺳﯿﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﺎ و ﯾﺎدﻣﺎن ﻫﺎی ﻣﺎدی و ﻏﯿﺮﻣﺎدی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن، ﺟﺎﯾﮕـﺎه ﻣﻈـﺎﻫﺮ ﻣـﺎدی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎ و آﺛﺎر و ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻫﺎی ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ـ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗـﺮ از ﺻـﻮرت ﻫـﺎی ﻣﯿﺮاث ﻏﯿﺮﻣﺎدی )ﻣﻌﻨﻮی( ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ. از دﯾﺪﮔﺎه ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ ، ﻫـﺮ رﻓﺘـﺎر ﻣﺜﺒـﺖ و ﻣﻨﻔـﯽ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ای رواﻧﮑﺎواﻧﻪ و ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺪار اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺨﺮﯾﺐ اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺑﻮﯾﮋه ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮔﺮاﯾﯽ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد. ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﯿﻮه ﻫـﺎ ، اﻧﮕﯿـﺰه ﻫـﺎ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮔﺮاﯾﯽ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻫﺎ و ﮐﻤﺒﻮدﻫﺎی روﺣـﯽ و رواﻧﯽ، ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ از ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻮاده آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن دوره ﺑﻠﻮغ و ﺣﺘﯽ ﭘـﺲ از آن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮای ﺗﻮﺟﯿﻪ رﻓﺘﺎر اﻓﺮاد در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺑﺎﺷﺪ. داده ﻫﺎی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ روش اﺳﻨﺎدی و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای ﮔﺮدآوری و ﻣﺼﺎدﯾﻖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﯿـﺪاﻧﯽ و ﺑـﺎ ﺗﮑﻨﯿـﮏ ﻋﮑﺴﺒﺮداری اﺣﺼﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺿﻤﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ دﻻﯾـﻞ و ﻣﺒـﺎﻧﯽ ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ و روان ﺷﻨﺎﺳـﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮔﺮاﯾﯽ )وﻧﺪاﻟﯿﺴﻢ( در ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی در اﯾﻦ ﺣﻮزه اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
ملخص الجهاز:
در واقع ، ونداليسم به معناي تخريب کنترل نشده اشـيا و آثـار فرهنگـي بـا ارزش يـا امـوال عمومي است که نوعي ناهنجاري اجتماعي به حساب ميآيد و دلايل متعددي بـراي آن عنوان ميکنند.
روحيـه ويرانگرانـه قـوم ونـدال سـبب شـده اسـت کـه در مباحـث آسيب شناسي، کليه رفتارهاي بزهکارانه اي که به منظور تخريب آگاهانه امـوال ، اشـياء و متعلقات عمومي و نيز نابودي آثار تاريخي ـ هنري و يا دشمني با علم و صنعت و آثـار تمدن صورت ميگيرد، به گونـه اي بـه ونداليسـم منتسـب شـود (تبريـزي؛ ١٣٨٣: ٢١).
برخي ماند ژانورن (١٣٦٧) و محسن تبريزي (١٣٨٣) اين مسئله را با رويکرد روان شناسي اجتماعي و زيستي بررسي کرده است با اين حال آثار کمي به طور خاص تخريب ميراث فرهنگي را در ارتباط با ونداليسـم بررسـي کـرده انـد کـه از ايـن ديدگاه ، مقاله پيش رو تازگي دارد.
نمونه هاي بيشماري از ايـن گونـه تخريـب در بناهـا و آثـار ايراني در سراسر ايران تحت عنوان نوشتن يادگاري يا ثبت خاطرات مشـاهده مـيشـود که در آن فرد تخريب گر با ابزارهايي که ذکر شده ، بـا انگيـزه هـاي متفـاوت بـه نوشـتن يادگاري مبادرت ميورزد.
در واقع ونداليسم ، به معناي تخريب کنترل نشده اشيا و آثـار فرهنگـي بـا ارزش يـا امـوال عمومي است که نوعي ناهنجاري اجتماعي به شمار ميرود و دلايـل متعـددي بـراي آن ذکر ميکنند حال پرسشي که در اينجا مطرح ميشود اين است که آيا همـه افـرادي کـه روي آثار تاريخي و باستاني يادگاري مينويسند، دچـار نابهنجـاري روانـي هسـتند؟ در پاسخ بايد گفت افرادي که از آثار باستاني و ميراث فرهنگي به طور عام بازديد ميکننـد به چند گروه قابل تقسيم اند.