خلاصة:
انسان به عنوان تنها سرمایة خردمند سازمانها، دارای هوشهای گوناگون است. یکی از مهمترین هوشها، هوش هیجانی است. کارکردها و تاثیرات آن در زندگی فردی و سازمانی موجب شده است که طی چند دهة اخیر در کانون توجه پژوهشگران روانشناسی، مدیریتی، دیگران و حتی روزنامهنگاران قرار گیرد. در تحقیق حاضر دغدغة اصلی، بررسی نظاممند مولفههای هوش هیجانی در رفتار سازمانی از منظر اسلام با روش تحلیل مضمون است. بر اساس این شیوه، نخست فراوانی مفاهیم اصلی و فرعی از گزارههای دینی در قالب 475 کد استخراج و در سه سازة اصلی طبقهبندی شد؛ سپس زیرگونهها، عناصر و نوع روابط آنها با هدف بنیادی و کاربردی تجزیه و تحلیل شده و مدل مفهومی به دست آمد. یافتهها نشان میدهد که میان انواع و ابعاد هیجانها با رفتار سازمانی رابطة معنادار وجود دارد. نتایج نهایی حاکی از آن است که رهاورد آموزههای اسلام در حوزة هیجانها ایجاد بینش خردمندانه به حد و مرز و گسترة مسئله بوده و بهکارگیری مطلوب این نگرش نقش موثر در کاهش رفتارهای انحرافی و ارتقای اثربخشی دارد.
Human being, as the only wise capital of organizations, has various intelligences. One of the most important intelligences is emotional intelligence. Its functions and effects on individual and organizational life have made it popular with psychologists, managers, and even journalists in recent decades. Using an analytical method this paper studies the components of emotional intelligence in organizational behavior from the viewpoint of Islam. According to this method, the frequency of main and secondary concepts of religious propositions were extracted in the form of 475 codes and classified into three main constructs. Then the subspecies, elements and the type of relationships were obtained with a fundamental and practical purpose. The research findings show, there is a significant relationship between types and dimensions of emotions with organizational behavior. The purpose of Islamic teachings in the field of emotions is creating a wise insight towards the limits and scope of the issue. This attitude has an effective role in reducing deviant behaviors and promoting effectiveness.
ملخص الجهاز:
هوش هیجانی، رفتار سازمانی، اسلام مقدمه با توجه به اینکه در سازمانها تنها انسان سرمایة داراي اندیشه و رفتارهای پیچیدة ناشی از آگاهی است، به نظر میرسد تبیین نظاممند «هوش هیجانی» - که یکی از ساحتهای مهم درک و دریافت و درایت است - از دریچة اسلام، نقش اساسي در کاهش رفتارهای انحرافی و اثربخشی سازمانی دارد.
و نیز از آیة 28 سورة طه، که بیانگر خشم و انزجار کلیمالله از ناسپاسی مردم و رفتار و اقدام کفرآلود آنان، است میتوان در اين زمينه بهره گرفت؛ که مجال تبیین مبسوط ارتباط آنان نیست؛ ولی درکل به نظر میرسد با اندک تأمل، رابطة درک و دریافت درست هیجانها و نقش آنها در گستردن اندیشه و ساختن زندگی مطلوب به دست میآید.
وجه ارتباط این گزارهها با هیجانهای منفی این است که در ادبیات علمی، از انواع هیجانهای منفی، یکی احساس ترس و دیگری احساس گناه را بیان کردهاند (شاهی، 1397، ص33) و در این آموزههاي ديني به هر دو، به شکل مطلوب اشاره شده است: «مَخَافَتَيْنِ»، «نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى»؛ و میتوان گفت که در حوزة جهتدهی دارای دلالت روشن، و در عرصة انگیزه نیز موجب افزایش برانگیختناند؛ زیرا این آموزهها در انسان روحیة آیندهنگری، پرهیز از بدمستی و بهرهکشی، و تمایل قوی به داشتن پندار و گفتار و رفتار عقلانی به وجود میآورند.