خلاصة:
آشنایی عمیق مولانا با معارف اسلامی (قرآن و تفاسیر و احادیث رسول) و غور ایشان در
آنهاء باعث شده است که در مثنوی از داستان پیامبران» به ویژه از سیرت حضرت رسول (ص)
با تنوع و گستردگی فراوان بهره ببرد.
پیامبر از نور حق است و هم جنس ملک و عقل» کردار و گفتارش در حیطهی قدرت و
تصرف حق است و از غیب آگاه. علتهای درونی (نفس) انسان را میشناسد و پیروی از ایشان
موجب بیداری انسانها از خواب غفلت و کمال انسانهاست. ثنای اوء ثنای خداستء بدین جچهت
ممدوح حقیقی عارفان است. عشق حق با او همراه است و در همه جاء وجه له را میبیند.
آیینهای است که هر کس چه کافر و چه موّمن» در او بازتاب حال و آینده خویش را مشاهده
میکند. یاریگر و شفیع مسلمان و غیر مسلمان است. سنت ایشان در زندگی فردی و اجتماعی
الگوی حسنهی معتقدان به اوست.
عاطفیترین قسمتی که مولانا در مثنوی به حضرت رسول (ص) پرداخته، زمانی است که حضرت به کودکی در نزدیکی مکه گم شده است و حلیمهء دایه پیامبر، با اضطراب مادرانه در
جستجوی او از پیر بتپرست و سپس از عبدالمطلب استمداد میجوید.
ملخص الجهاز:
(پورنامداريان ، ١٣٦٩: ٩٧و فروزانفر، ١٣٨١: ١٠٩٩) آشنايي کامل و عميق مولانا با معارف اسلامي (قرآن و تفاسير آن و احاديث رسول ) و غور و تأمل در آن ها، باعث شده است که در مثنوي از داستان پيامبران ، به ويژه سيرت حضرت رسول (ص )، با تنوع و گستردگي فراوان بهره ببرد (زرين کوب ، سرني، ١٣٧٤ :٤٣٦ و ٣٨٣ و ِ پور نامداريان ، ١٣٦٩: ١١٥) در هيچ يک از ديوان هاي شاعران فارسي زبان به اندازه ي آثار مولانا، نام مبارک حضرت رسول (ص ) و تعبيرات و استعارات زيبا از ايشان ، به ويژه در مجالس سبعه ، نيامده است (خوانساري، ١٣٧٤: ٢٦٦) حديث رسول (ص ) در کنار قرآن دو سرچشمه ي فياض عرفان مولاناست (زرين کوب ، بحر در کوزه ، ١٣٧٤: ٤٠).
«شخصيت حضرت محمد (ص ) در مرکز حيات صوفيانه اسلامي قرار دارد١» (نيلکسون ، ١٣٧٤: ١١٤) و براي درک افکار مولانا نيز توجه به مقام پيامبر اکرم (ص ) در عالم روحاني جلال الدين اهميت بسزايي دارد، هر چند شرق شناسان و محققان جريان هاي عرفاني اهميت 9 شماره ٣، بهار ١٣٨٩ فکر مولانا را در فراتر بودن آن از حدود مذهب معين ميدانند٢.
] فصلنامه ي تخصصي زبان و ادبيات فارسي 10 محدثين و روات ، اخبار مربوط به سلوک باطن [رسول (ص )]را از جنس خبر موضوع و يا ضعيف درشمار آورده و شايد بسياري را به هدر داده اند» (فروزانفر، ١٣٨١: ١٢٢٠)؛ بررسي سيماي مصطفي (ص ) در آينه مثنوي ما را با سلوک باطني رسول (ص ) آشنا ميکند و عشق و علاقه ي اين اعجوبه ي عرفان اسلامي به رسول حق را آشکارمي نمايد؛ چرا که «عشق فقط در کلام است که نفس ميکشد» (تسوايگ ، ١٣٨٣: ٥٥).