خلاصة:
تلمیح یکی از آرایه های فنون و بلاغت ادبی است که شاعر یا نویسنده توسط آن در نهایت ایجاز، به داستان، حدیث، آیه، باور قدیمی یا ضرب المثلی اشاره می کند و از این طریق ضمن بیان مراد دل واندیشه خود از نکات بیان شده در آیات واحادیث ودیگر موارد که تلمیحاً در بین مردم رایج بوده در راستای تایید و تاکید اندیشه خود بهره می گیرد تا به گیرایی و زیبایی شعر یا نوشته خود بیفزاید. امیرخسرو دهلوی از شاعران قرن هفتم مانند دیگر شاعران برای زیبایی و گیرایی شعرش از ابزارهای مختلفی بهره برده است که از آن جمله می توان به صنعت تلمیح اشاره نمود. پژوهش حاضر به بررسی این صنعت در مثنوی شیرین و خسرو پرداخته که اولین منظومۀ عاشقانه امیرخسرو است و آن را در چهار هزارو صد و بیست و چهار بیت و بر بحر هزج مسدس مقصور سروده است. امید است که این بررسی جایگاه والای این اثر را در حیطۀ صنعت تلمیح نشان دهد.
ملخص الجهاز:
بررسی تلمیح در شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی ساره آقايي 1 مظاهر نيكخواه 2 چكيده تلمیح یکی از آرایههای فنون و بلاغت ادبی است که شاعر یا نویسنده توسط آن در نهایت ایجاز، به داستان، حدیث، آیه، باور قدیمی یا ضرب المثلی اشاره میکند و از این طریق ضمن بیان مراد دل و اندیشه خود از نکات بیان شده در آیات واحادیث ودیگر موارد که تلمیحاً در بین مردم رایج بوده در راستای تایید و تاکید اندیشه خود بهره میگیرد تا به گیرایی و زیبایی شعر یا نوشته خود بیفزاید.
" {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} از آنجا که حضرت محمد (ص) با اسبی به نام براق به معراج رفت شاعر در مصراع اول این بیت اشاره به معراج پیامبردارد، در آیه 1 سوره اسراء میفرماید: "سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ، منزه است آن [خدايى] كه بندهاش را شبانگاهى از مسجد الحرام به سوى مسجد الاقصى كه پيرامون آن را بركت دادهايم سير داد تا از نشانههاى خود به او بنمايانيم كه او همان شنواى بيناست" (17/1).
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} این بیت به داستان زندانی شدن حضرت یوسف اشاره دارد (رک، همان: 706-712).
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مصراع دوم این بیت اشاره دارد به داستان بلقیس و سلیمان.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در این بیت خوزستان به معنی شکرستان است و اشاره دارد به ضرب المثل معروف "زیره به کرمان بردن".