خلاصة:
با نگرشی عمیق در متون ادبی چند دهه اخیر، که روایت‌شناسی به عنوان ارزشمندترین دستاورد ساختارگرایی مطرح گردید،توجه به ساختار و بن‌مایه‌های داستانی براساس عملکرد نقش مایه‌ها و خویشکاری‌های هر یک از آن‌ها به منظور تحلیل روابط و مناسبات شخصیت‌ها و ساختار داستان در رأس امر قرار گرفت. از این رو هر یک از روایت‌شناسان به برخی از الگوهای تکرار شونده در متون ادبی اشاره نمودند. در این میان ولادیمیر پراپ فولکلورشناس روس با ارائه طرح جامع و الگوی کاملی در تحلیل ساختارروایی متون، تحولات عظیمی را در این عرصه به وجود آورد. با عنایت به آنچه ذکر شد و با توجه به گستره پهناور ادبیات داستانی که با برخورداری از شاخصه‌های کلام فولکلوریک بستر مناسبی را جهت کشف ساختار و تحلیل روایی آثار فراهم می آورد، در این پژوهش بر آن شدیم که منظومه لیلی و مجنون نظامی را به عنوان یکی از آثار ادبیات غنایی مورد تحلیل ساختاری قرار دهیم. از این رو پس از ذکر نکاتی پیرامون فرمالیسم، ساختارگرایی و ریخت‌شناسی به تحلیل ساختارروایی این اثر براساس الگوهای ریخت‌شناسی پراپ خواهیم پرداخت تا دریابیم که نظامی در تحلیل روایی این اثر از چه نوع تمهیداتی بهره جسته و عناصر و مضامین داستانی آن درقالب ساختارروایی چگونه تحلیل می‌گردند.
Through a deep study of the literary texts of recent decades, and considering narratology as the most noteworthy outcome of structuralism, one can notice that the structure and motifs of narrative texts based on the functions and relations of the characters have been focused on. That is why each one of the narratologists has pointed to the recurrent models in literary texts. Russian folklorist, Vladimir Propp, brought about major developments by introducing a comprehensive model for structural analysis of narrative texts. Regarding the vast and wide range of narrative fiction which provides a good ground for discovering the narrative structure and analysis, the researcher has tried to analyze the structure of Nizami’s Leyli O Majnun as a work of lyrical fiction. Then, after an introductory account of formalism, structuralism and morphology, the researcher has embarked on analyzing this story based on Propp’s morphology model in order to find out what techniques Nizami has used to narrate his story.
ملخص الجهاز:
٩٥/٠٥/٠٨ تاريخ پذيرش : ٩٥/٠٥/١٣ چکيده با نگرشي عميق در متون ادبي چند دهه اخير، که روايت شناسي به عنوان ارزشمندترين دستاورد ســاختارگرايي مطرح گرديد، توجه به ساختار و بن مايه هاي داستاني براساس عملکرد نقش مايه ها و خويشکاري هاي هر يک از آن ها به منظور تحليل روابط و مناسبات شخصيت ها و ساختار داستان در رأس امر قرار گرفت .
به طوريکه در اثر تأثيرپذيري از نظريه هاي ادبي غرب ، همچون فرماليســم ، ســاختارگرايي ، و نقد جديد، در ايران ، آثار متعددي نيز در عرصه تحليل ســاختاري و فرماليستي متون کهن ، به رشــته تحرير در آمده که آثار نظامي هم از اين قاعده مســتثني نبوده است و چندين کتاب ، مقاله و رساله در زمينه محتوايي وسبک شناسي آثار وي ، به رشته تحرير در آمده .
تصوير قهرمان زن در داســتان هاي عاشقانه منظوم فارسي با تکيه بر منظومه هاي ليلي ومجنون ، بهناز پيامي ، مجله سبک شناســي نظم ونثر فارســي شماره ١٢، تابستان ١٣٩٠، صص ٤٠٣-٣٨٧ با عنايت به آنچه ذکر شد، مي توان اظهار داشت که تاکنون تحقيق مستقلي پيرامون ارتباط فرم و محتوا در اين اثر به خصوص از ديدگاه نظريه هاي ســاخت گرا و بررسي تمهيدات ادبي در آن ، صورت نپذيرفته است .
(
, 
, 
)
