خلاصة:
یکی از درخشان‌ترین وجوه عرفان اسلامی– ایرانی، همزیستی و همدردی با توده‌ی مردم است. عارفان برجسته‌ی ایران زمین، سعادت خود را در گرو سلامت ابنای بشر می‌دانسته، آمال و آرزوهای خود را برای نیل به آرمان شهر مورد نظرشان در قالب نقدهای مستقیم و غیر مستقیم بیان می‌کرده‌اند. یکی از این عرفای بزرگ، عطار نیشابوری است که در نقد سیاسی و اجتماعی، چهره‌ای ممتاز دارد. مثنوی‌های او پر از نقدهای تمثیلی تند و بی پروا نسبت به حکام و دیگر اقشار جامعه است. واکاوی و گونه شناسی نقدهای عطار و کشف نیت این عارف بزرگ از پرداختن به نقد، هدف این مقاله است. فرض این مقاله آن است که: زمانه‌ای که عطار در آن می‌زیسته است، روزگاری بس آشفته و بی‌سامان بوده و عطار در نگارش مصیبت نامه از خلال حکایات گوناگون و جذاب، با زبان تمثیل و نماد، نیت نقد قدرت حکام ، آزمندان و دنیا دوستان، متعصبین مذهبی و ریاکاران را در سر داشته است. برای آزمون فرض حاضر از روش پژوهش هرمنوتیک اسکینر بهره گرفته شده است.
Co-existence and sympathy with the public is one of the most illuminated aspects of Iranian-Islamic mysticism. The outstanding mystics of Iran considered their blessedness to be dependent on the whole human beings’ health and expressed their desires and ideals needed to reach their own intended utopia through direct and indirect commentaries. Attar Nisaburias one of these great mystics is a prominent figure in socio-political criticism. His couplets are replete with allegorical, caustic and dauntless criticism aimed at rulers and other groups of society. The analysis and typology of Attar’s criticism and discovering his intentions of using criticism are explored in the present research. The researchers believe that the time whenAttar lived had been to a large degree turbulent and disordered, and that he, in writing Mosibat-nama (Book of Travail), had sought to criticize the ruling class, the greedy and worldly-minded, the religious dogmatists, and the hypocrite. The researchers have referred to B. F. Skinner’s hermeneutic approach in order to test their assumptions.
(
, 
, 
)
