خلاصة:
هلالی جغتایی، شاعر غزلسرای اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری بوده که اشعار وی به میزان قابل توجهی حاوی تصاویر بیانی است که با استفاده از عناصر صور خیال خلق شدهاند. هنر هلالی در ساخت تشبیهات و استعارات نو و بدیع است. پژوهش حاضر به منظور بررسی گونههای مختلف صورخیال «تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه، تشخیص» در شعر هلالی صورت گرفته است و قصد دارد تا از منظر علم بیان به بررسی اشعار وی پرداخته و به این سؤالات پاسخ دهد که شاعر چه میزان و چگونه از صورخیال و تصویرآفرینی در دیوان اشعار خود بهره برده است؟ تصویرسازیهای او بیشتر نوآوری بوده و یا در حیطة تقلید از گذشتگان صورت گرفته است و اینکه کدام نوع از صور خیال بسامد بیشتری در شعر وی دارد؟ روش تحقیق در این گفتار کتابخانهای بوده است، نتایج به دست آمده به روش توصیفی وتحلیلی طبقهبندی شدهاند. این کار همراه با آمار است تا دیدگاهی کلی از تصاویر و نحوه کاربرد آنها، هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی ارائه گردد. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که بیشتر استفادة شاعر از صور خیال برای توصیف حال خود در برابر محبوب، توصیف زیباییهای محبوب و در پارهای موارد، بیان مضامین دینی است. شاعر بیشتر از پدیدههای طبیعی و تشخیصهای انسانمدار بهره برده است. تشبیه خصوصا تشبیه حسی بسامد بالایی در شعر وی دارد. استعارة مصرحه، تشخیص، کنایة موصوف و مجاز مرسل نیز دارای بسامد هستند. بیشتر تصاویر شعری وی در باب توصیف معشوق و یا یکی از خصوصیات ظاهری و اخلاقی اوست که با کمک مظاهر طبیعی خلق شدهاند. نوآوری و هنر هلالی در استفاده از نیروی خیال در تشبیهات و کنایههای وی نمود بارزی دارد.
Badriddin Hilali, the late ninth century and early sixteenth century lyric poet whose poems he significantly with expressive images that are created using elements of imagery. Arches art is innovative in making similes and metaphors. Imagery of this study was to evaluate the different species, "simile, metaphor, alliteration, irony, diagnosis," the poem is taken arches To answer the question of how much and how the poet of imagery and mental imagery is used in your poetry? He illustrations innovation or imitation of the past has been done in the area and what kind of imagery in his poetry is more frequent? In this speech was a library research method, the results were classified into descriptive analysis. It is with statistics to a holistic view of images and how to use them both quantitatively and qualitatively be provided. The results showed that compared high-frequency sensory especially in his poetry is metaphor. Stipulated metaphor, diagnosis, and metonymy allusion He also has the frequency. More images of his poetic descriptions lover or one of his moral and physical properties that are created with the help of natural manifestations. Arches art innovation and imagination in the use of force similes and allusions he is tangible.
ملخص الجهاز:
پژوهش حاضر به منظور بررسي گونه هاي مختلف صورخيال «تشبيه ،استعاره ،مجاز،کنايه ،تشخيص »درشعر هلاليصورت گرفته است وقصدداردتا ازمنظرعلم بيان به بررسياشعارويپرداخته و به اين سؤالات پاسخ دهدکه شاعرچه ميزان وچگونه از صورخيال و تصويرآفريني در ديوان اشعار خود بهره برده است ؟ تصويرسازيهاي او بيشتر نوآوري بوده ويادرحيطۀ تقليدازگذشتگان صورت گرفته است واينکه کدام نوع ازصورخيال بسامدبيشتري در شعر وي دارد؟ روش تحقيق در اين گفتار کتابخانه اي بوده است ، نتايج به دست آمده به روش توصيفي وتحليلي طبقه بندي شده اند.
» (همان : ٢١) شيوة پژوهش روش کار در اين پژوهش به اين صورت بوده است که ابتدا تمامي اشعار شاعر مورد بررسي قرار گرفته و از جهت عناصر چهارگانۀ صور خيال يعني تشبيه ، استعاره ، کنايه و مجاز دسته بندي شده اند.
(شميسا، ١٣٧١: ١١٩) يکي از شکل قد و زلف و دهان از «الف ، لام و ميم » داده نشان (3198 :227) در بيت فوق ، شاعر از حروف در جايگاه مشبه به در تشبيه به زيبايي سود برده است و اين خود نشان از ذهن خلاق شاعر در بکارگيري هر عنصر سازنده در کلام سخن اوست که شعر او را گيرا و تأثيرگذار کرده است .
«اين بهترين نوع استعاره است زيرا در آن ادعاي يکساني به اوج خود ميرسد و به اين سبب است که به آن مرشحه ميگويند، يعني تقويت شده و قوي» (شميسا، (155 :1371 برون آرم از اين بحر گرامي دري چون گوهر نظم نظامي (4481 :283) هلالي با توانايي که در سرودن دارد در بيت فوق به مفاخره ميپردازد و اداعا ميکند که همچون نظامي قصد دارد که از دريايي شعر و شاعري مرواريد سخن استخراج کند.