خلاصة:
هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال اساسی است که به لحاظ روش‌شناسی، هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی، رویکرد هر یک از تئوری‌های واقع‌گرایی و اسلام‌گرایی در عرصه روابط بین‌الملل در موضوع موازنه قدرت چگونه است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و بر این فرضیه استوار است که چون رویکرد اسلام‌گرایانه برخلاف مکاتب کلان روابط بین‌الملل و به‌طور خاص واقع‌گرایی که منفعت‌طلب و قدرت‌محور است، بر مسائل ارزشی و اخلاقی نیز تأکید دارد، از این‌رو می‌توان گفت که رویکرد اسلام در عرصۀ روابط بین‌الملل در موضوع موازنه قدرت مسالمت‌آمیز، صلح‌طلب و در عین حال مبتنی بر نفی سلطه بر یکدیگر است. یافته‌ها نشان داد که اسلام به عنوان یک دین جهان‌شمول، رویکرد خاصی نسبت به ماهیت روابط بین‌الملل دارد که متفاوت از نظریه‌پردازی رئالیسم می‌باشد. مکاتب موجود در روابط بین‌الملل دارای مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی متفاوتی از هم می‌باشند، که این مبانی رویکرد آنها را نسبت به نظام بین‌الملل قوام می‌بخشد و در نتیجه دیدگاه آنها نسبت به ماهیت روابط بین‌الملل متفاوت از هم می‌باشد. مبانی هستی‌شناسی نظریه اسلامی روابط بین‌الملل، از بُعد انسان‌شناسانه مثل رئالیسم بدبینانه نیست، بلکه ماهیت انسان ترکیبی از فطرت و غریزه، سیاست‌شناسی شرع‌محور، نظریه دولت خدامحور، می‌باشد و لذا اصل حاکم بر روابط بین‌الملل اصالت صلح است. مهم‌ترین وجه تمایز رویکرد اسلامی به روابط بین‌الملل با رئالیسم، در مبانی هستی‌شناسی این نظریه می‌باشد که با توجه به این مبانی توانسته تفسیری از ماهیت روابط بین‌الملل ارئه دهد که نسبت به تفسیر رویکرد دیگر با واقعیت نظام بین‌الملل تطابق بیشتری دارد.
The purpose of the present study is to answer this basic question that from the perspective of methodology, ontology, and epistemology, what is the approach of either idealistic or Islamic theory to the balance of power in the realm of international relations? The method of study is descriptive analysis and it relies on the hypothesis that since the Islamic approach emphasizes on value and ethical issues, contrary to other macro international schools specially realism that is utilitarian and power-centered, therefore it can be stated that the Islamic approach to the subject of power equilibrium in the international realm is peaceful and at the same time against hegemony and political domination. The results of the study showed that Islam as a global religion has a special approach to the essence of international relations that is different from realism. The existing schools in international relations have different ontological, epistemological, and methodological foundations that determine their approach to the international system and as a result their viewpoint about the essence of international relations is distinct from each other. From anthropological view, the epistemological approach of the Islamic theory to international relations is not as pessimist as realism, but rather it maintains that human essence is a combination of instinct and nature, religious politics, and the theory of divine government so the overriding principle in international relations is the nobility of peace. The most important distinction between the Islamic and realistic approach to international relations lie in the epistemological foundations of the Islamic theory by which it could have represented an interpretation of the essence of international relations that corresponds more to the realities in the world.
(
, 
, 
)
