خلاصة:
قرآن کریم به عنوان غنیترین منبع علوم و معارف الهی، به بهترین وجه پرده از سنّتهای حاکم بر هستی و سرنوشت انسانها برداشته و به زیبایی رفتار خداوند با انسانها را به تصویر کشیده است. یکی از این سنّتها، سنّت عطاء عمومی است که موضوع اختتام آیه 20 سوره مبارکه اسراء میباشد. نظر به اینکه سخن قرآن کریم در این باره به اجمال و مختصر بیان شده و ابعاد و ویژگیهای آن در هالهای از ابهام قرار گرفته است، نوشتار حاضر با استفاده از روش معناشناسی کاربردی موضوع سنّت عطای عمومی را مورد کنکاش قرار میدهد تا قرائن زبانی و غیرزبانی معیاری شوند برای دریافت نکات ضمنی و غیرمستقیم قرآن در موضوع مورد پژوهش و ساماندهی جدید و تازهای از آن. بررسیها نشان میدهد سنّت عطاء الهی از لحاظ گستره و شمول در زمره سنّتهای عام و از شئون ربوبیّت پروردگار است. این سنّت در ارتباط با سنّت امداد، خلق، هدایت عام و پاداش و کیفر بوده و شامل همه انسانهاست. عطاء الهی بنا بر اصل جریان، کنشی و از جنبه کیفیّت و چگونگی اجرا واکنشی به حساب میآید. با توجّه به عناصر بافتی، فضای صدور، ویژگیهای دو طرف مخاطبه و محدودیتهای حاکم بر کنشهای غیربیانی میتوان کارگفتهای اظهاری، تعهّدی، ترغیبی، عاطفی و اعلامی را در آیه مشاهده نمود.
ملخص الجهاز:
سّنت عطاي عمومي نيز از جمله سنن الهـي اسـت که در قرآن مورد اشاره قرار گرفته و سّنت هاي امداد، خلق ، هـدايت عـام و نيـز پـاداش و کيفر، همه از نمودهاي آن است و همين امر بيانگر اهميت فوق العاده اين سّنت است ؛ با ايـن وجود تنها آيه اي که ميتوان در آن نشاني از معرّفي اين سّنت مشاهده نمود، آيه ٢٠ سـوره مبارکه اسراء است ؛ اين موضوع سبب شکل گيري سؤالات و نکات مبهم بسياري اسـت کـه در رابطه با اين سّنت به ذهن خطور ميکند، از جمله : ١ـ منظور از سّنت عطاء پروردگار چيست و مختصّات آن کدام است ؟ ٢ـ امداد عطاء الهي عمومي و براي همـه بنـدگان اسـت يـا اختصـاص بـه گروهـي از انسانها دارد؟ ٣ـ با توجّه به هم نشيني عطاء و امداد در آيه مورد بحث ، رابطه سّنت عطاء و امداد چيست ؟ ٤ـ کارگفت هاي موجود در اختتام آيه ٢٠ سوره مبارکه اسراء (در مـورد سـّنت عطـاء الهي ) چيست ؟ مقاله حاضر با استفاده از اصول و مؤّلفه هاي کاربردشناسـي و برخـي ديگـر از عناصـر مرتبط ، به تحليل پيرامون موضوع اختتام آيه ٢٠ سوره اسراء پرداخته و ابعاد معنـايي آن را در سطح مراد جدّي و مقصود نهايي با استفاده از ديدگاه کار گفتي ارائه ميدهد.
ثانيا با وجود آنکه دلالت صريح آيه ، نسبت به عطاء الهـي در آخـرت سـکوت کرده است ، ولي از وجود قرائني که دالّ بر دوام و ثبوت است ٢، ميتوان دريافت اين عطـاء در قيامت نيز وجود دارد؛ بنابراين سّنت عطاي الهي از لحاظ گستره و شمول جزء سّنت هاي عـام است که از نظر افرادي و زماني شامل همه افراد در همه زمانها خواهد بود.